Bodleian Library

Στην πανεπιστημιούπολη της Οξφόρδης, ένα δίκτυο 27 βιβλιοθηκών απλώνονται στην πόλη, μέσα και έξω από τα μεσαιωνικά της κολέγια, σε υπέργειες και υπόγειες εγκαταστάσεις που διασχίζουν δρόμους. H Bodleian Library (Βοδληιανή Βιβλιοθήκη), όπως είναι το συμπεριληπτικό όνομα των βιβλιοθηκών του συγκεκριμένου δικτύου, η Μπόντλιαν -ή «Μποντ» χαϊδευτικά για τους φοιτητές της πόλης- δάνεισε τους χώρους και το ύφος της στο Χόγκουαρτς του κινηματογραφικού Χάρι Πότερ.

Γράφει η Χαρά Δελλή

Η δεύτερη μεγαλύτερη βιβλιοθήκη του Ηνωμένου Βασιλείου μετά τη Βρετανική Βιβλιοθήκη αποθησαυρίζει τη βιβλιακή παραγωγή της χώρας από το 1610. Από τότε μέχρι σήμερα, αποτελεί μία από τις έξι αποθετήριες βιβλιοθήκες του Ηνωμένου Βασιλείου, υπό την έννοια ότι όλες οι εκδοτικές εταιρείες που εκδίδουν κάποιο βιβλίο στη χώρα οφείλουν να αποστείλουν αντίτυπό του στη Βιβλιοθήκη. Αυτή η “σύμβαση” ανανεώθηκε με τη νομοθετική πράξη περί αποθετηρίων βιβλιοθηκών του 2003. Σύμφωνα με τον Ιρλανδικό νόμο, η Βιβλιοθήκη δικαιούται να ζητήσει ένα αντίτυπο από κάθε βιβλίο που εκδίδεται στη Δημοκρατία της Ιρλανδίας.

Προορίζεται αποκλειστικά για μελέτες και έρευνες και απαιτείται από τους χρήστες να μην την χρησιμοποιούν για επουσιώδεις λόγους, αλλά μόνον εφόσον ασχολούνται με τα δύο προαναφερθέντα αντικείμενα.

Η βιβλιοθήκη είναι προσβάσιμη στο κοινό, αλλά προκειμένου κάποιος να εγγραφεί σε αυτήν ως αναγνώστης, αν δεν είναι σπουδαστής σε κάποια σχολή του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης απαιτείται αρχικά αίτησή του στη διοικητική υπηρεσία της Βιβλιοθήκης και, εφόσον δεν είναι απόφοιτος της Οξφόρδης ή φοιτητής σε κάποιο άλλο εκπαιδευτικό ίδρυμα, η απονομή κάρτας αναγνώστη πιθανότατα γίνεται με κάποια χρέωση. Καθώς αποτελεί, κυρίως, βιβλιοθήκη αναφοράς, το περιεχόμενό της δεν μπορεί να απομακρυνθεί από τα αναγνωστήρια.

Στη μακραίωνη ιστορία της οφείλει τη σύστασή της στον Τόμας ντε Κόμπχαμ, επίσκοπο του Ουόρτσεστερ, που χρηματοδότησε το 1320 την επέκταση του ναού της Παρθένου Μαρίας με την οικοδόμηση κτίσματος για τη φιλοξενία συλλογής βιβλίων. Η μικρή αυτή συλλογή του επισκόπου ήταν μόνο η αρχή. Μια μεγάλη συλλογή χειρογράφων που δώρισε στα 1435-1437 ο Χάμφρεϊ, δούκας του Γκλόστερ, αδελφός του βασιλιά Ερρίκου του Ε΄, ήταν η αφορμή να χτιστεί μια αίθουσα βιβλιοθήκης επάνω από τη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου. Ακολούθησε μια περίοδος παρακμής μέχρι το 1598, όταν ο βιβλιόφιλος διπλωμάτης, ο δραστήριος κι επίμονος Τόμας Μπόντλεϊ προσφέρθηκε να ανασυγκροτήσει τη βιβλιοθήκη, με δικά του έξοδα, χάρη στην περιουσία μιας πλούσιας χήρας την οποία είχε παντρευτεί. Η βιβλιοθήκη, που πήρε έκτοτε το όνομά του, του οφείλει σίγουρα πολλά. Ο κληρικός Τόμας Τζέιμς, τον οποίο ο Μπόντλεϊ προσέλαβε ως βιβλιοθηκονόμο, του υπέδειξε να ζητήσει από τη συντεχνία των τυπογράφων να καταθέτουν ένα αντίτυπο από κάθε βιβλίο που τύπωναν στη βιβλιοθήκη, και η βιβλιοθήκη λειτούργησε ως εθνική βιβλιοθήκη της χώρας ως την ίδρυση του Βρετανικού Μουσείου και της βιβλιοθήκης του το 1753.

Έκτοτε, οι συλλογές της βιβλιοθήκης Bodleian Library αυξάνονταν διαρκώς. Σήμερα περιλαμβάνουν περισσότερα από 13 εκατομμύρια έντυπα τεκμήρια, περισσότερους από 80.000 τίτλους ηλεκτρονικών περιοδικών και ειδικές συλλογές αρχετύπων, χαρτών, έργων τέχνης και βεβαίως χειρογράφων, μεταξύ των οποίων και πλούσια συλλογή ελληνικών χειρογράφων.

Στις παλιές αίθουσες της Bodleian Library στη Θεολογική Σχολή ο επισκέπτης βλέπει ακόμη τους τόμους δεμένους με μεταλλικές αλυσίδες στα δρύινα βιβλιοστάσια, ώστε να μην μπορεί κανείς να τους απομακρύνει. Για τον κίνδυνο φωτιάς, δεν επιτρέπονταν κεριά αναμμένα στη βιβλιοθήκη και οι ώρες ανάγνωσης περιορίζονταν στις ώρες διάρκειας του φυσικού φωτός.

Από τα κτίρια αυτού του δικτύου βιβλιοθηκών, που διαρκώς επεκτείνεται βιβλιακά και οικοδομικά στον χρόνο, τους επισκέπτες γοητεύει η «Radcliffe Camera», μια νεοκλασικού ρυθμού ροτόντα που στεγάζει μια επιστημονική βιβλιοθήκη, δωρεά του γιατρού και πολιτικού Τζον Ράντκλιφ. Η οικοδόμηση του κυκλικού θολωτού κτιρίου, το οποίο θεωρείται σήμερα το πλέον εντυπωσιακό κτίσμα κλασικής αρχιτεκτονικής στην Οξφόρδη, άρχισε να λειτουργεί το 1749.

Από τις κυλινδρικές αίθουσες της «Ράντκλιφ Κάμερα» ξεκινάει ένα συναρπαστικό ταξίδι στον πραγματικό και όχι στον κινηματογραφικό χώρο, το οποίο, διασχίζοντας υπόγεια αναγνωστήρια και βιβλιοστάσια, καταλήγει μέσω ενός τούνελ, που ενώνει παλιά και νέα κτίρια, στην άλλη πλευρά της Βroad Street, στο νέο κτίριο της Βοδληιανής, που ολοκληρώθηκε το 1940, στις υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις της Βιβλιοθήκης Γουέστον, όπως είναι πλέον γνωστό το νέο κτίριο μετά την τελευταία ανακαίνιση και επέκτασή του το 2015. Στη σήραγγα υπάρχει ένας διάδρομος για τη διέλευση πεζών, ένας μηχανικός διάδρομος – μεταφορέας βιβλίων και ένα ειδικό σύστημα αεροσωλήνων για παραγγελίες βιβλίων, το οποίο αντικαταστάθηκε από ηλεκτρονικό το 2002. Ο διάδρομος μεταφοράς σταμάτησε να λειτουργεί το 2010 και αποσυναρμολογήθηκε το ίδιο έτος.

Το 1914 ο συνολικός αριθμός των βιβλίων στη βιβλιοθήκη Μπόντλιαν ξεπέρασε το ένα εκατομμύριο και το 1920 παρουσιάζεται νέα ανάγκη επέκτασής της, αλλά μόλις το 1937 ξεκίνησε η κατασκευή του νέου κτιρίου της Βιβλιοθήκης απέναντι από το κτίσμα Κλάρεντον.

Τα σχέδια εκπόνησε ο αρχιτέκτονας Σερ Τζάιλς Γκίλμπερτ Σκοτ (Sir Giles Gilbert Scott) και το κτίσμα περατώθηκε το 1940. Πρόκειται για κτίριο με στυλ “Ζίγκουρατ” (των αρχαίων ναών της κοιλάδας της Μεσοποταμίας), με το 60% των βιβλίων να βρίσκονται αποθηκευμένα στον υπόγειο χώρο του.

Η βιβλιοθήκη μπορεί να καυχιέται για τις ξεχωριστές συλλογές της, όπως έργα για τον Σαίξπηρ και χειρόγραφα των ταξιδιών του Μάρκο Πόλο. Ανάμεσα στα χειρόγραφα που έχουν ψηφιοποιηθεί βρίσκονται συν τοις άλλοις τα ομηρικά έπη, έργα του Σοφοκλή, του Πλάτωνα και του Ιπποκράτη. Επίσης, ανάμεσα στα τεκμήρια της Βοδληιανής που αναμένεται να ψηφιοποιηθούν είναι ένα από τα καταστατικά επιτεύγματα της τυπογραφίας του Γουτεμβέργιου, ένα από τα 50 σωζόμενα αντίτυπα της Βίβλου. Τυπωμένη με κινητά μεταλλικά στοιχεία το 1455, η Βίβλος του Γουτεμβέργιου θεωρείται το βιβλίο-σταθμός που σηματοδοτεί την αρχή της «επανάστασης της τυπογραφίας».

 

Υποστηρίξτε το blog μας με μία δωρεά, πατώντας εδώ