Ιερεμιάδα. Η Χλόη Κουτσουμπέλη γεννήθηκε το 1962 στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε Νομική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και εργάστηκε στον τραπεζικό τομέα. Έχει εκδώσει δέκα ποιητικές συλλογές, δύο μυθιστορήματα και δύο θεατρικά έργα.
Προσωπική άποψη: Χρήστος Αζαριάδης
Το μυθιστόρημά της Ο βοηθός του κυρίου Κλάιν (εκδόσεις Μελάνι) ήταν υποψήφιο για το Athens Prize of Literature του 2017 και η ποιητική της συλλογή Οι ομοτράπεζοι της άλλης γης (εκδόσεις Γαβριηλίδης, 2016) τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης 2017. Το θεατρικό της Ορφέας στο μπαρ ανέβηκε το 2014 στο θέατρο Αγορά, στην Πάτρα.
Ποιήματά της έχουν μεταφραστεί σε οκτώ γλώσσες, έχουν δημοσιευτεί σε ξενόγλωσσα περιοδικά και έχουν συμπεριληφθεί σε ελληνικές και ξενόγλωσσες ανθολογίες. Από τις πρώτες κιόλας σελίδες ενός βιβλίου, ο αναγνώστης μπορεί να καταλάβει αν το βιβλίο θα του αρέσει ή όχι. Τον κερδίζει; Συνεχίζει. Αν το ανάγνωσμα που κρατάει δεν του κάνει, ας το αφήσει. Δεν είναι ντροπή. Απλά το ταίριασμα δεν πέτυχε.
Με την Ιερεμιάδα, από την πλευρά μου, από το πρώτο κιόλας κεφάλαιο, συνειδητοποίησα ότι το έργο της κυρίας Κουτσουμπέλη και ο συντάκτης του παρόντος άρθρου θα τα πάνε πάρα πολύ καλά.
Σκέφτομαι συχνά πώς ξεκίνησε η αρχή του τέλους. Πώς ο Κέρβερος κατασκευάστηκε σε ένα εργαστήρι στην Ανταρκτική από επιστήμονες όλων των χωρών που προσπαθούσαν να βρουν ένα αντίδοτο στους δύο προηγούμενους ιούς που έπληξαν τα τελευταία χρόνια την ανθρωπότητα, πώς για κάποιο λόγο και με κάποιο τρόπο που δεν έγιναν ποτέ γνωστοί, ο ιός διέρρευσε από το εργαστήρι και σε δύο μόλις χρόνια εξοντώθηκε όλος ο πληθυσμός της Γης.
Και δεν διαψεύστηκα. Τι μπορεί να πει κάποιος, λοιπόν, για αυτό το πόνημα; Ξεκινώντας απ’ έξω προς τα μέσα, συναντάμε το γλαφυρό εξώφυλλο της Ρεβέκκας Βιτάλ. Στη συνέχεια, είναι αδύνατον να μη σταθεί ο αναγνώστης στο υψηλό επίπεδο της έκδοσης, στοιχείο ίδιον του ιστορικού οίκου “Εστία”.
Στο κείμενο τώρα. Η πλοκή της συγγραφέως με κέρδισε. Είναι μια υπόθεση που ήθελα εδώ και καιρό να διαβάσω και δεν μπόρεσα να τη βρω στο έργο κανενός άλλου, Έλληνα ή ξένου λογοτέχνη. Ένας ιός αλλιώτικος από τους άλλους κατακερματίζει την ανθρωπότητα. Πρώτα πλήττει τις φωνητικές χορδές, μετά τη μνήμη και στη συνέχεια οδηγεί στον θάνατο. Και το κύριο κομμάτι διαδραματίζεται σ’ ένα μοναστήρι. Αλλά η πλοκή είναι ένα αναφαίρετο δικαίωμα του συντάκτη του βιβλίου. Δεν μπορεί, θεωρώ, να την κρίνει ο αναγνώστης. Αυτό ήθελε να διηγηθεί η Κουτσουμπέλη, αυτό διηγήθηκε. Το θέμα είναι το πώς το πραγματοποίησε. Εδώ, ναι, μπορεί να γίνει λόγος (και, αναπόφευκτα, αντίλογος).
Σε κάποιους επιβάτες δυστυχώς η εξέλιξη της αρρώστιας ήταν ταχύτατη. Αναγκαζόμαστε να ρίχνουμε σωρηδόν τα πτώματα στη θάλασσα. Η φρίκη και η απελπισία τύλιξαν με το λευκό το σάβανο το πλοίο. Είχαμε αποδεκατιστεί. Μια νεκρική σαν ομίχλη σιγή κατέκλυσε τα πάντα. Η ορχήστρα σταμάτησε να παίζει τελικά οι σαιζ-λόνγκ έμειναν άδειες. Όλοι κλειδώνοντας τις καμπίνες τους. Οι πιο θαρραλέοι κυκλοφορούσαμε σαν σκιές στο κατάστρωμα το βράδυ, σε μεγάλη απόσταση ο ένας από τον άλλο, χωρίς να αγγίζουμε ή να μιλάμε σε κανένα.
Έχω τη συνήθεια στα βιβλία που μου άρεσαν να διαβάζω τις απόψεις άλλων αναγνωστών, από αυτές που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο. Γιατί, κατά την ταπεινή μου γνώμη, αυτός είναι ο σκοπός ενός βιβλίου, να συζητηθεί. Και για να προσθέσω σε αυτές και τη δική μου για την “Ιερεμιάδα”, θα επισημάνω ότι είναι ένα βιβλίο αλληγορικό και συμβολικό (ελάτε τώρα που εκπλήσσεστε, τι περιμένατε με αυτόν τον τίτλο και αυτά τα ονόματα χαρακτήρων;). Οι χαρακτήρες και η φιλοσοφία τους αποκτούν βάθος, καθώς κανείς απ’ αυτούς δεν είναι αλάθητος. Όλοι κουβαλάνε τον δικό τους σταυρό και τις δικές τους κακές επιλογές. Και τούτο είναι που τους κάνει πέρα για πέρα αληθινούς. Φοβούνται, κοιτάζουν να μην κολλήσουν τον ιό, γυρνούν την πλάτη σε άλλους, απομονώνονται. Ένα βιβλίο που χάρη στις διαδοχικές πρωτοπρόσωπες αφηγήσεις, αβίαστα δοσμένες, μ’ έναν εκπληκτικό τρόπο και απλή γραφή, καταφέρνει σε κανένα σημείο του να μην κάνει κοιλιά. Κρατά τον αναγνώστη δέσμιο να μην ξεπετάξει σελίδες. Και να γίνει κοινωνός του τέλους του κόσμου.
Συνεπώς, αν έπρεπε να περιοριστεί η γνώμη μου σε μία και μόνο σε μια πρόταση, αυτή θα ήταν η εξής: «Η “Ιερεμιάδα” είναι ένα από τα καλύτερα βιβλία που διάβασα τα τελευταία χρόνια».
Περίληψη: «Μέσα στη νύχτα ξύπνησα απότομα, άναψα το φακό μου και μπήκα μέσα στο σπίτι για να πάρω ένα μπουκάλι νερό. Από την κρεβατοκάμαρα της Μπριγκίτε άκουσα έναν λυγμό. Κοίταξα μέσα από τη μισάνοιχτη πόρτα. Το φως του φεγγαριού έλουζε το διπλό κρεβάτι με τα σατέν σεντόνια. Στο κέντρο της ασημένιας θάλασσας επέπλεε η Μπριγκίτε σε εμβρυακή στάση και έπνιγε με ένα μαξιλάρι το κλάμα της. Απομακρύνθηκα αθόρυβα στις μύτες των ποδιών μου, ξαναγύρισα στην αιώρα μου και ξάπλωσα ανάσκελα. Ήμουν ένας από τους ελάχιστους τυχερούς ανθρώπους, ίσως σ’ ολόκληρο τον πλανήτη, που μπορούσαν ακόμα να μιλούν. Είχα μείνει όμως άφωνη από τη φρίκη.
Οι λέξεις έμοιαζαν άδειοι κάλυκες, καρυδότσουφλα χωρίς ψίχα. Ίσως, σκέφτηκα, δεν είναι ο ιός που μας φιμώνει, είναι αυτό το φιλί του θανάτου στο στόμα που μας κλέβει τη φωνή”. Το μυθιστόρημα αυτό γράφτηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας που προκάλεσε ο ιός SARS-CoV-2 και μέσα στις ημέρες της καραντίνας που μας επιβλήθηκε. Επειδή όμως η λογοτεχνία δεν αναπαριστά πιστά την πραγματικότητα επινόησα έναν άλλο ιό, τον επονομαζόμενο Κέρβερο. Πρόθεσή μου ήταν ένα δυστοπικό μυθιστόρημα στο οποίο να διερευνάται όλο το πλέγμα των σχέσεων, και ειδικά των σχέσεων εξουσίας που αναπτύσσονται υπό ειδικές συνθήκες σε διαφορετικά περιβάλλοντα ανάμεσα σε ανθρώπους πάνω από τους οποίους επικρέμαται η απειλή του τέλους.
Γιατί μέσα στις άγριες συνθήκες αυτής της πανδημίας ένας από τους προβληματισμούς που αναδύθηκε είναι και ο εξής: Ποια κομμάτια της ανθρώπινης ψυχής αφυπνίζονται, όταν προβάλλει επιτακτικά η ανάγκη για επιβίωση; Επικρατεί το σκοτάδι ή το φως όταν απειλείται η υπόσταση και η ζωή του ανθρώπου;»
Στοιχεία Βιβλίου
Τίτλος: Ιερεμιάδα
Συγγραφέας: Χλόη Κουτσουμπέλη
Eκδόσεις: Εστία
Σελίδες: 337
ISBN: 9789600518849
Χρονολογία έκδοσης: 4/2023
Επιμέλεια: Ζωή Τσούρα
Επεξεργασία κεντρικής εικόνας: Νεκταρία Βαρσαμή-Πουλτσίδη
Υποστηρίξτε το blog μας με μία δωρεά, πατώντας εδώ
