Γεννημένος στις 10 Δεκεμβρίου 1923, ο Χόρχε Σεμπρούν (Jorge Semprún Maura) υπήρξε Ισπανός συγγραφέας 15 βιβλίων, σεναριογράφος, διανοούμενος και πολιτικό πρόσωπο. Πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στη Γαλλία, όπου η οικογένειά του εξορίστηκε με το ξέσπασμα του Ισπανικού Εμφυλίου, γι’ αυτό και μεγάλο μέρος του έργου του γράφτηκε στα γαλλικά.
Γράφει η Νικολέτα Χατζηιωακειμίδου
Ο Jorge Semprún Maura υπήρξε μια σύνθετη προσωπικότητα. Προερχόμενος από τους κόλπους της Αριστεράς, εντάχθηκε στο Κομμουνιστικό Κόμμα Γαλλίας και οργανώθηκε από νωρίς στη γαλλική αντίσταση κατά της γερμανικής εισβολής. Τον χειμώνα του 1943 συνελήφθη από την Γκεστάπο και φυλακίστηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπούχενβαλντ, γεγονός που σημάδεψε για πάντα τη ζωή και το έργο του. Με το τέλος του πολέμου και μέχρι το 1964 ήταν ηγετικό μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ισπανίας. Μετά από αυτό το πέρασμα στην ενεργό πολιτική, ο Χ. Σεμπρούν επικεντρώθηκε στη συγγραφική του καριέρα, τουλάχιστον μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1980, όταν συμφώνησε να είναι μέλος της κυβέρνησης του Φελίπε Γκονσάλες, ως Υπουργός Πολιτισμού.
Η ζωή του θα διασταυρωθεί με τα σημαντικότερα γεγονότα της ιστορίας του 20ού αιώνα και θα σφραγίσει το συγγραφικό του έργο: ο εμφύλιος στην Ισπανία, η γαλλική αντίσταση, η εμπειρία του στρατοπέδου. Η απώλεια του Χ. Σεμπρούν συνεπάγεται την απώλεια των αναμνήσεων του κρατούμενου με αριθμό 44.904, αυτή ήταν η ταυτότητά του στο Μπούχενβαλτ, όπου πέρασε 16 μήνες μεταξύ 20 και 22 ετών. Ο Χ. Σεμπρούν έχτισε το λογοτεχνικό του έργο με θραύσματα των δικών του αναμνήσεων από αυτή την καθοριστική περίοδο της ζωής του. Δύο είναι οι βασικοί άξονες του βίου του: η πολιτική δράση και η συγγραφική δραστηριότητα. Στα έργα του είναι έντονο το αυτοβιογραφικό στοιχείο. Η εμπειρία της εξορίας πρωταγωνιστεί στη γραφή του ακόμα και στα βιβλία που δεν έχουν ως θεματικό άξονα τη ζωή στο στρατόπεδο.
Η επιθυμία του να επικοινωνήσει τη φρίκη του στρατοπέδου τον κάνει συγγραφέα. Τα έργα του λοιπόν δεν είναι απλώς καταγραφή της μνήμης, είναι συγχρόνως και λογοτεχνικά έργα που ακολουθούν τις νόρμες της μυθοπλασίας. Τα βιβλία ακροβατούν διαρκώς ανάμεσα στη μαρτυρία και τη μυθοπλασία, αυτή είναι μια βασική ιδιαιτερότητα της συγγραφικής του ταυτότητας. Το 1963 εγκαινιάζει το μακρόπνοο σχέδιο της λογοτεχνικής αναπαράστασης της φρίκης του εκτοπισμού, με το έργο, Το Μεγάλο Ταξίδι. Θα ακολουθήσουν μια σειρά έργων στο ίδιο θέμα: τον αγώνα ενάντια στη λήθη. Ο συγγραφέας μοιάζει να δίνει μια διπλή μάχη με τις αναμνήσεις του, από τη μία παλεύει ενάντια στο βαρύ φορτίο που αυτές φέρνουν και από την άλλη προσπαθεί με κάθε τρόπο να τις διασώσει και να τις επικοινωνήσει στους αναγνώστες.
Ως σεναριογράφος συνεργάστηκε με τον Αλέν Ρενέ («Ο πόλεμος τελείωσε», «Σταβίσκι») και με τον Κώστα Γαβρά (στο σενάριο του «Ζ», με θέμα τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη). Στη διάρκεια της ζωής του τιμήθηκε με πολλά βραβεία (Βραβείο Φορμεντόρ και Λογοτεχνικό Βραβείο της Αντίστασης 1963, Φέμινα 1994 κτλ.) και ήταν μέλος της Ακαδημίας Γκονκούρ από το 1986.
Εργογραφία μεταφρασμένη στα ελληνικά:
1. Το Μεγάλο ταξίδι, µτφρ. Ά. Αλεξάνδρου, Εκδ. Εξάντας, Αθήνα, β΄ έκδ. 2001.
2. Τι ωραία Κυριακή!, µτφρ. Μπάµπης Λυκούδης, Εκδ. Εξάντας, Αθήνα 1989.
3. Γραφή ή ζωή, µτφρ. Βασίλης Τοµανάς, Εκδ. Εξάντας, Αθήνα 1996. 72
4. Ο νεκρός που µας χρειάζεται, µτφρ.-σηµ., επίµετρο Ο. Βαρών-Βασάρ, Εκδ. Εξάντας, Αθήνα 2003.
5. Το Λευκό Όρος, µτφρ. Βικτώρια Τράπαλη, Εκδ. Εξάντας, Αθήνα 1987.
6. Χ. Σεµπρούν – Ελί Βηζέλ, Η σιωπή είναι αβάσταχτη, µτφρ. Β. Τοµανάς, Εκδ. Νησίδες, Σκόπελος 1997.
7. Αντίο, φως της νιότης, µτφρ. Μ. Παπαδήµα – Σ. Μπενβενίστε, Εκδ. Εξάντας, 2001.
Βιβλιογραφία:
Ο. Βαρών Βασάρ, «Μνήμη και λόγος για τα ναζιστικά στρατόπεδα στο έργο του Χόρχε Σεμπρούν και του Πρίμο Λέβι».
Ξύγκης Ι. (2016). Οντέτ Βαρών – Βασάρ, Η ανάδυση μιας δύσκολης μνήμης: κείμενα για τη γενοκτονία των Εβραίων, εστία, Αθήνα 2012 (β΄ εκδ. επαυξημ. 2013), 260 σελ. Επιστήμη και Κοινωνία: Επιθεώρηση Πολιτικής και Ηθικής Θεωρίας, 33, 232–236.
