Κοινωνικά ράκη
Η ανθρωπότητα αγωνίστηκε για να μην μείνει μόνη της και να μην πορεύεται μοναχικά για πολύ καιρό. Ως αποτέλεσμα, οι άνθρωποι σχημάτισαν κοινωνίες όπου θα μπορούσαν να είναι μαζί. Κατάλαβαν από νωρίς πως το «μαζί» κτίζει, δημιουργεί, προχωράει. Από την άλλη πλευρά, εξακολουθούν να υπάρχουν άνθρωποι που έχουν εγκαταλειφθεί από την κοινωνία. Με άλλα λόγια, υπάρχουν άνθρωποι εκεί έξω που είναι περιθωριοποιημένοι, που δεν γίνονται δεκτοί στην κοινωνία, που ζουν απόκληροι. Τα κοινωνικά ράκη.
Ποιοι είναι όμως αυτοί οι άνθρωποι; Είναι ορατοί στους υπόλοιπους ή κινούνται κάπου στις παρυφές του κόσμου μας; Άνεργοι, άστεγοι, ψυχικά ασθενείς, άτομα με αναπηρία (διανοητική και σωματική), χρήστες ουσιών, φυλακισμένοι, ομοφυλόφιλοι, οροθετικοί, αλλοεθνείς και ούτω καθεξής. Αντιλαμβανόμαστε γρήγορα πως ο κατάλογος της περιθωριοποίησης, του στιγματισμού και των κοινωνικών διακρίσεων είναι μακρύτερος από αυτόν που ίσως πιστεύαμε.
Γιατί όμως; Είναι τόσο μεγάλη η έλλειψη ανοχής στην κοινωνία για όσους δεν συμβαδίζουν με τα γενικά χαρακτηριστικά που ορίζουμε, για όλους αυτούς που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις που θα τους επέτρεπαν να ενταχθούν στο σύνολο ή υπάρχουν και άλλοι περιορισμοί όπως οικονομικοί, ταξικοί, δυσκολίες στην πρόσβαση στην παιδεία και σε άλλα αγαθά που θα έκανα πιο εύκολη την εναρμόνισή τους με τους υπόλοιπους;
Ένας οροθετικός, για παράδειγμα ή ένας τρανσέξουαλ θα απέδιδε λιγότερο στην εργασία του, θα είχε λιγότερη ανάμειξη στα κοινά, θα προστάτευε λιγότερο το περιβάλλον στο οποίο ζει, θα ήταν λιγότερο ευχάριστος σε κοινωνικές συνευρέσεις, θα αγαπούσε λιγότερο τον συνάνθρωπο και την οικογένειά του από έναν ευυπόληπτο καθηγητή πανεπιστημίου; Μπορεί ναι, μπορεί και όχι. Το ίδιο όμως ισχύει για όλους τους ανθρώπους, γιατί όλα τα παραπάνω σίγουρα δεν καθορίζονται από την κοινωνική μας θέση ή καλύτερα την ταμπέλα που μας φοράει η κοινωνία. Το σίγουρο είναι πως ο οροθετικός και ο τρανσέξουαλ πονάει, χαίρεται, δημιουργεί, ονειρεύεται, ζει ή καλύτερα οφείλει να ζει, όπως και οι υπόλοιποι.
Από το δικό μου σημείο ορατότητας, δυστυχώς, δεν είμαι σε θέση να περιγράψω πώς αισθάνονται οι άνθρωπο που ζουν κατ’ αυτόν τον τρόπο, να κατανοήσω τους αγώνες τους, τις εμπειρίες τους, τον δύσκολο βίο τους ενάντια σε ένα σύστημα που θέλει να τους εξαφανίσει, που προσπαθεί να τους κάνει αόρατους, αντί να τους βοηθήσει. Σε ένα σύστημα που δίχως ντροπή τους φτύνει στο περιθώριο και συνεχίζει αδιάκοπα να προσπαθεί να τους συντρίψει, να τους εξαλείψει ή να τους αναγκάσει να αφομοιωθούν μ’ αυτό που θεωρείτε κοινωνικά αποδεκτό, γιατί ντρέπεται, φοβάται ή δεν θέλει να εξαντλήσει πόρους και ενέργεια για να διασφαλίσει όχι μόνο την επιβίωση τους, αλλά το ίσο δικαίωμα στη ζωή.
Ο Γκαίτε λέει: Όταν συμπεριφερόμαστε στους ανθρώπους όπως αυτοί είναι, τους κάνουμε χειρότερους. Όταν τους συμπεριφερόμαστε όπως θα μπορούσαν να είναι, τους βοηθούμε να γίνουν αυτό που είναι ικανοί να γίνουν.
Αν ο καθένας ουσιαστικά άπλωνε το χέρι του σε έναν συνάνθρωπό του, που η ζωή δεν του φέρθηκε και τόσο καλά και τον τραβούσε στο κέντρο της προσοχής, φανταστείτε πόση διαφορά θα έκανα εκατομμύρια απλωμένα χέρια. Το σίγουρο είναι πως κανείς δεν ξέρει τι του ξημερώνει. Από εκεί που ζούμε στην αλαζονεία που μας προσφέρει η θέση μας στην κοινωνία, μπορούν κάλλιστα αστάθμητοι παράγοντες να μας πετάξουν στο περιθώριο και να καταρρακώσουν τη ζωή μας.
Κοινωνικά ράκη
Άνθρωποι μονάχοι
Στίχοι: Γιάννης Καλαμίτσης
Μουσική: Γιάννης Σπανός
Υπάρχουν άνθρωποι που ζουν μονάχοι
σαν το ξεχασμένο στάχυ
ο κόσμος γύρω άδειος κάμπος
κι αυτοί στης μοναξιάς το θάμπος
σαν το ξεχασμένο στάχυ
άνθρωποι μονάχοι
Υπάρχουν άνθρωποι που ζουν μονάχοι
όπως του πελάγου οι βράχοι
ο κόσμος θάλασσα που απλώνει
κι αυτοί βουβοί σκυφτοί και μόνοι
ανεμοδαρμένοι βράχοι
άνθρωποι μονάχοι
Άνθρωποι μονάχοι σαν ξερόκλαδα σπασμένα
σαν ξωκλήσια ερημωμένα, ξεχασμένα
άνθρωποι μονάχοι σαν ξερόκλαδα σπασμένα
σαν ξωκλήσια ερημωμένα, σαν εσένα, σαν εμένα…
Επεξεργασία εικόνας: Σοφία Σαμιώτη
