Οι Απόκριες έχουν ρίζες από εορτές της αρχαίας Ελλάδας. Αρχικά, στο πλαίσιο των Ελευσίνιων Μυστηρίων, αν και τα δρώμενα του καρναβαλιού συνδέονται περισσότερο με τις παγανιστικές γιορτές προς τιμήν του Διονύσου.
Γράφει η Χαρά Δελλή
Στα «Ανθεστήρια», οι πολίτες, μεταμφιεσμένοι με πήλινες μάσκες και δέρματα ζώων, συμμετείχαν σε αγώνες οινοποιίας και έθιμα, όπως ο γάμος του θεού Διονύσου με την βασίλισσα-γυναίκα του εκάστοτε βασιλιά της Αθήνας. Άλλοι έβαφαν το πρόσωπό τους με τρυγιά (το κατακάθι του κρασιού) και στεφανώνονταν με κλαδιά κισσού, ιερό φυτό του θεού.
Η συγκεκριμένη γιορτή διαρκούσε τρεις μέρες κατά τον μήνα Ανθεστηρίωνα, δηλαδή τέλη Φεβρουαρίου με αρχές Μαρτίου, την ίδια περίοδο με τις σημερινές Απόκριες. Η πρώτη μέρα των Ανθεστηρίων ονομαζόταν «Πιθοιγία» γιατί τότε άνοιγαν τους πίθους με το καινούργιο κρασί κι όπως ταίριαζε, πρόσφεραν από αυτό πρώτα στο θεό Διόνυσο, στο εν Λίμναις ιερό του στην Αθήνα, που βρισκόταν κάπου νοτίως της Ακρόπολης, ίσως κοντά στον Ιλισσό, η δεύτερη και κύρια «Χόες» όπου οι Αθηναίοι χρησιμοποιούσαν στο εορταστικό οικογενειακό συμπόσιο ένα πολύ χαρακτηριστικό μικρό αγγείο, μια μικρή οινοχοή, που ονομαζόταν χους και κάθε ένας είχε τον δικό του χου, ίδιο σε μέγεθος για όλους και η τρίτη μέρα «Χύτροι» από τις πήλινες χύτρες μέσα στις οποίες μαγείρευαν διάφορα δημητριακά και όσπρια, τα κόλλυβα για τις ψυχές των νεκρών, που αφιέρωναν στον χθόνιο Ερμή την ημέρα αυτή.
Τις μέρες αυτές γιορταζόταν η αναγέννηση της φύσης προς τιμήν του Λιμναίου Διονύσου και του Χθόνιου Ερμή, κάνοντας ταυτόχρονα ανάκληση στις ψυχές των νεκρών.
Οι “σάτυροι” έκρυβαν έτσι την ταυτότητα τους, εξέφραζαν ελεύθερα τις κρυφές ερωτικές τους σκέψεις και επιδίδονταν στο χορό και στο ποτό με προκλητικές πράξεις και έντονη βωμολοχία. Ο Διόνυσος, με την σειρά του, εμφανιζόταν με το τροχοφόρο καράβι του, που πιθανόν να θύμιζε τα σημερινά άρματα των αποκριάτικων παρελάσεων.
Επίσης, τα «Κρόνια» είναι ακόμα μια αρχαία ελληνική εορτή, προς τιμήν του Κρόνου, που θεωρείται ότι συνδέεται με τις Απόκριες. Ο Δημοσθένης, στο έργο του Κατά Τιμοκράτους, αναφέρει ότι αυτή γινόταν την 12η μέρα του Εκατομβαιώνος, του πρώτου μήνα του Αττικού ημερολογίου, που θα ταυτίζαμε σήμερα με τον Ιούλιο ή τον Αύγουστο.
Τα «Κρόνια» ήταν αργία ακόμα και για τους δούλους, οι οποίοι εκείνη την ημέρα μπορούσαν να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι με τους αφέντες τους και είχαν περισσότερη ελευθερία μέσα στην πόλη.
