Συνέντευξη – Γαλήνη Λαμπριανίδου
Σήμερα στους Θεματοφύλακες Λόγω Τεχνών φιλοξενούμε τη συγγραφέα Γαλήνη Λαμπριανίδου. Απαντά στις ερωτήσεις του συνεργάτη μας Δημήτρη Μπουζάρα. Ελάτε να τη γνωρίσουμε.
Ρωτάει ο Δημήτρης Μπουζάρας
Συνέντευξη
Μαζί μας η συγγραφέας Γαλήνη Λαμπριανίδου με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου της «Η σχολική τσάντα του Μίλτου» από τις Εκδόσεις Φυλάτος.
Κυρία Λαμπριανίδου, το βιβλίο “Η σχολική τσάντα του Μίλτου” που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Φυλάτος είναι η πρώτη σας συγγραφική εμφάνιση. Πώς προέκυψε η συγγραφή στη ζωή σας; Για ποιους λόγους επιλέξατε η εμφάνιση αυτή να πραγματοποιηθεί με ένα παραμύθι; Πώς εμπνευστήκατε την ιστορία αυτή;
Γ.Λ.: Όλοι διανύουμε τον δρόμο μας στη ζωή, βιώνοντας καταστάσεις. Τις καταστάσεις αυτές αρχικά προσπαθούσα να τις ερμηνεύσω αναζητώντας κάποιον φταίχτη…
Στην πορεία αντιλήφθηκα ότι δεν λύνουμε έτσι τα προβλήματα, διότι πάντα περιμένουμε κάτι να αλλάξει από τους άλλους για να λυθεί…
Κατέληξα ότι η λύση είναι θέμα προσώπου. Να γίνουμε πρόσωπα. Να αναλάβουμε την ευθύνη των επιλογών μας. Και αυτό πώς θα γίνει αν δεν γίνουμε υπεύθυνοι; Και πότε είναι η καλύτερη ηλικία να πάρει το μήνυμα της υπευθυνότητας ο άνθρωπος, αν όχι στην παιδική του ηλικία; Τέλος, με ποιον τρόπο καλύτερα αν όχι με ένα παραμύθι; Αυτή η ανάγκη λοιπόν, με εργαλείο τη γνώση της συμπεριφοράς των παιδιών, που την ήξερα ως δασκάλα που ήμουν, με οδήγησε στη συγγραφή.
Γιατί είναι αληθινό… έχει δύναμη… αλλοιώνει…
Ο Καζαντζάκης λέει: «Υπάρχει τίποτα αληθινότερο από την αλήθεια; Ναι, το παραμύθι. Αυτό δίνει νόημα στην εφήμερη αλήθεια».
Το παραμύθι είναι όχημα μαγικό, ανοίγει την ψυχή, ξεδιπλώνει τη φαντασία και οδηγεί το παιδί στον δρόμο των θαυμάτων, της υπερβολής με παραμυθία, δηλαδή με παρηγοριά και ελπίδα.
Το κέρδος όμως είναι διπλό, διότι ταξιδεύει όχι μόνο το παιδί, αλλά και τον ενήλικα. Ίσως και να τον ξυπνάει, κατά τα λεγόμενα του Χαραντί, ενός Άραβα αφηγητή που είπε πως τα παραμύθια δεν φτιάχτηκαν για να κοιμίζουν τα μικρά, αλλά για να αφυπνίζουν τους μεγάλους.
Μα βιώνοντας τα κατορθώματα των παιδιών στο σπίτι μου και στην τάξη. Τα παιδιά πάντα σε εκπλήττουν με ανεξάντλητες φανταστικές συμπεριφορές… Για να καταλάβετε τι εννοώ:
-Ξέρετε, κυρία, πώς απλώνω εγώ τη μερέντα στο κρουασάν μου;
-Πώς, Λάμπρο μου;
-Έτσι, λέει… και πετάει το συσκευασμένο κρουασάν στο πάτωμα και του δίνει μια πατημασιά.
-Α, δεν σας είπα… έτσι ανοίγει κιόλας!
Ο Μίλτος είναι ένα τυπικό παιδί της πρώτης σχολικής ηλικίας, το οποίο δεν μπορεί να βάλει τάξη στη ζωή του, δεν μπορεί να οργανωθεί. Μπορεί, κατά τη γνώμη σας, ένα βιβλίο, ένα παραμύθι να βοηθήσει σε τέτοιου είδους θέματα και με ποιον τρόπο;
Γ.Λ.: Είναι πολύ φυσικό και φυσιολογικό το παιδί να μην μπορεί, να μη θέλει, να μην καταλαβαίνει την έννοια της τάξης και της οργάνωσης όπως την προσδιορίζει ένας ενήλικας.
Αυτό που μας απασχολεί είναι χρησιμοποιώντας σαν «εργαλείο» την οργάνωση, να οδηγηθούμε στην έννοια της υπευθυνότητας. Αυτή μας ενδιαφέρει, έτσι ώστε όταν αργότερα αμφισβητήσει, να είναι έτοιμο να αναλάβει την ευθύνη των επιλογών του.
Το παραμύθι με εργαλείο τη φαντασία το κάνει σχετικά ανώδυνο για το παιδί. Εδώ αξιοποιήθηκε ένα χαρακτηριστικό της τραγωδίας, δι᾽ ἐλέου καὶ φόβου περαίνουσα τὴν τῶν τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν, για να προβληματίσει.
Ένας υπέροχος διαφορετικός τρόπος, μια νέα οπτική που στοχεύει στο συναίσθημα, να δει το παιδί το αποτέλεσμα των πράξεών του, να το «βιώσει» και αυτό να γίνει η αρχή μιας μεγάλης αλλαγής, η οποία πρώτα βοηθά το ίδιο. Θεωρείτε το παραμύθι εύκολα διαχειρίσιμο είδος ή όχι;
Γ.Λ.: Το παραμύθι είναι μια φανταστική ιστορία που ωστόσο κρύβει μέσα του μεγάλη αλήθεια. Φιλοδοξεί μέσα από το φανταστικό και την υπερβολή να μας κάνει να αναρωτηθούμε και να υποθέσουμε: Πώς είναι πραγματικά ο κόσμος; Πώς μπορεί κάποιος να ζήσει σε αυτόν; Ποιος είναι ο εαυτός μου; Τι να κάνω για να είμαι ο εαυτός μου;
Και αυτό είναι το δύσκολο που καλείται να κάνει ο παραμυθάς.
Προφανώς έχετε άποψη για τις αντιδράσεις των παιδιών, διαβάζοντας την ιστορία του Μίλτου. Μπορείτε να μας περιγράψετε αυτές που σας εντυπωσίασαν περισσότερο;
Γ.Λ.: Γελάνε συνεχώς με τα καμώματα του Μίλτου… κάτι τους θυμίζουν!
Με πολλή θέρμη προσπαθούν να πουν την άποψή τους σε μια βασική ερώτηση του παραμυθιού.
Κάνουν ερωτήσεις για τον Μίλτο σαν να είναι πραγματικό παιδί.
Κατά τη διήγηση κοιτούν την κασετίνα, το μολύβι τους, μπαίνουν στην ιστορία και ταυτίζονται…
Η κάθε ηλικία έχει τις δικές της προσλαμβάνουσες και τη δική της οπτική του κόσμου. Πολλές φορές αδυνατούμε να μπούμε στα παπούτσια των ίδιων μας των παιδιών και αυτό ίσως είναι η αρχή της κάθε δύσκολης κατάστασης. Τι θα προτείνατε στους γονείς; Τι θα μπορούσαν να διδαχθούν οι γονείς από τη στάση των γονιών του Μίλτου;
Γ.Λ.: Να αγαπούν έμπρακτα, δηλαδή να νοιάζονται και να το δείχνουν στα παιδιά. Πρώτα με το παράδειγμά τους. Να μαθαίνουν, να συζητούν, να συγχωρούν, να αγκαλιάζουν, να ρωτούν, να αφουγκράζονται, να ενθαρρύνουν, αλλά και να βάζουν όρια, γιατί έτσι τα οδηγούν στο να σκέφτονται…
Θεωρείτε πως υπάρχουν στην παιδική βιβλιογραφία κενά που πρέπει να συμπληρωθούν και θέματα να ειπωθούν; Γιατί πρέπει να αφηγούμαστε στα παιδιά μας; Τι είναι αυτό που κάνει το παραμύθι ένα «όπλο» στα χέρια του παιδιού ώστε να γνωρίσει ευκολότερα και πιο ανώδυνα τον κόσμο;
Γ.Λ.: Οι ανάγκες εμφανίζονται στην πορεία. Τα θέματα έρχονται και σε βρίσκουν. Αργά ή γρήγορα, λόγω συγκυριών θα εμφανιστούν. Ας θυμηθούμε τους ασκούς του Αιόλου…
Διότι τη στιγμή της αφήγησης πραγματοποιείται στον χώρο της φαντασίας μια συνωμοτική θεατρική παράσταση, ανώδυνη, μεστή, με συνωμότες τον αφηγητή και τους ακροατές, οι οποίοι δένονται μεταξύ τους.
Το «Η σχολική τσάντα του Μίλτου» είναι ένα βιβλίο που θα προβληματίσει βαθιά για τη στάση που θα πρέπει να ακολουθήσουμε σε μια παρόμοια κατάσταση όντας γονείς. Θεωρείτε πως η λύση βρίσκεται μακριά ή, αν ψάξουμε λίγο περισσότερο, υπάρχει κάπου μέσα μας;
Γ.Λ.: Το σημαντικό είναι να αντιληφθεί ο γονιός ότι μέγιστη αξία είναι να γίνει το παιδί υπεύθυνο άτομο. Ο καλύτερος δάσκαλος είναι αυτός που είναι πια αχρείαστος για τους μαθητές του. Το ίδιο χρειάζεται να επιδιώκει και ο γονιός. Αλλιώς ταΐζει την ανάγκη του να είναι απαραίτητος.
Ποιες είναι οι επιλογές σας ως αναγνώστρια; Ετοιμάζετε κάτι για το μέλλον;
Γ.Λ.: Ανθολόγια και Βιογραφίες.
Ναι.
Ευχαριστούμε πολύ.
