Τετράγωνα κύματα, ιπτάμενες μέδουσες. Μια δυστοπική περιπέτεια για τη δύναμη της ελεύθερης σκέψης, την αξία των προσωπικών επιλογών και τον ρόλο της τεχνολογίας στη ζωή μας.
Προσωπική άποψη: Ζωή Τσούρα
Το «Τετράγωνα κύματα, ιπτάμενες μέδουσες» είναι ένα ya sci-fi/dystopian βιβλίο το οποίο έχει περάσει εντελώς under the radar από τους αναγνώστες του είδους και είναι κρίμα, γιατί είναι πραγματικά πολύ καλό.
Διαδραματίζεται στο κοντινό μέλλον, στην Ελλάδα, αλλά σε μια Ελλάδα που έχει χωριστεί στις Επαρχίες και στη Νέα Κοινωνία. Οι Επαρχίες χαρακτηρίζονται από φτώχεια και παντελή έλλειψη τεχνολογίας. Η ζωή εκεί μοιάζει με αυτήν στην ύπαιθρο της χώρας μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα: αγροτικές εργασίες, μόρφωση μετ’ εμποδίων, και, φυσικά, υποβαθμισμένη θέση της γυναίκας. Η οχυρωμένη και απομονωμένη στο λεκανοπέδιο της Αττικής Νέα Κοινωνία ελέγχεται από μία κεντρική τεχνητή νοημοσύνη, τον Άργο. Αισθητικά η πόλη θυμίζει ένα υπερεξελιγμένο Τόκιο, με πινελιές από Blade Runner ή άλλες φουτουριστικές μεγαλουπόλεις της επιστημονικής φαντασίας. Διαθέτει όλες τις ανέσεις και τις ευκαιρίες, θεραπεύει όλες τις ασθένειες, προσφέρει τα πάντα. Από τη μια λοιπόν έχουμε «ελευθερία αλλά δυσκολίες» και από την άλλη «ανέσεις αλλά έλεγχος». Συνεπώς, το βασικό ερώτημα –από τα πολλά που θίγει το βιβλίο– το οποίο μπαίνει στη ζυγαριά, είναι πόση αξία έχει η ελευθερία σου; Τι θα θυσίαζες για αυτήν ή για τι θα τη θυσίαζες;
Ο πατέρας είχε σε πολλά πράγματα δίκιο. Οι άνθρωποι σιχαίνονται τους δικτάτορες, όμως αγαπούν την υποταγή. Αυτό είναι το στοίχημα που έθεσε και το οποίο το κέρδισε η Νέα Κοινωνία. Ο συνδυασμός και των δύο. Το βλέπω καθαρά τώρα. Κατάφερε να υποτάξει τους ανθρώπους της κάνοντας αόρατους τους δικτάτορες. Πώς να αντιληφθείς ένα αόρατο καθεστώς; Πώς να το πολεμήσεις;
Η πρωταγωνίστρια είναι η έφηβη Κωνσταντίνα, έξυπνη, ταλαντούχα μουσικός και αντιδραστική. Την ακολουθούμε στο ταξίδι της από τις Επαρχίες στη Νέα Κοινωνία και στα όσα ζει και ανακαλύπτει εκεί, στο πώς διαμορφώνονται οι ιδέες κι ο χαρακτήρας της ως αποτέλεσμα. (Γιατί αν ήταν όλα ρόδινα, δεν θα το έλεγαν δυστοπικό το βιβλίο.) Πλαισιώνεται από μία ομάδα χαρακτήρων, φιλικών και μη, προκύπτει και λίγο romance, και γενικώς το βιβλίο ακολουθεί τη συνταγή αγαπημένων ξένων βιβλίων του είδους όπως το Hunger Games και το Divergent, διατηρώντας όμως τη δική του ταυτότητα.
Στην αρχή μπορεί να ξενίσει λίγο το φουτουριστικό ελληνικό setting, όμως αυτό συμβαίνει μόνο επειδή δεν έχουμε συνηθίσει να διαβάζουμε dystopian τοποθετημένο εδώ. Οι τοποθεσίες και οι συνήθειες χρησιμοποιούνται με τέτοιο τρόπο, ώστε δεν είναι «βαριά» και εξεζητημένα ελληνικό. Με λίγα λόγια, αν μεταφραζόταν στην αγγλική αγορά, ο ξένος θα το διάβαζε με την ίδια άνεση που διαβάζουμε εμείς για το Σαν Φρανσίσκο για παράδειγμα. Η χρήση της γλώσσας είναι επίσης ισορροπημένα οικεία.
Ο Θοδωρής Κούκιας έχει κάνει πάρα πολύ καλή δουλειά στην έκφραση, στην ανάπτυξη των χαρακτήρων, στην κινηματογραφικότητα, τις περιγραφές και την κοσμοπλασία. «Κεντάει» την ιστορία του με τόσο πολλά θέματα προς προβληματισμό, που θεωρώ ότι χρειάζεται και δεύτερη ανάγνωση για να τα πιάσεις και να τα αναλογιστείς όλα. Κεντρικά και πολύ πολύ σύγχρονα θέματα φυσικά, ο έλεγχος από ένα ΑΙ και η οικειοθελής παράδοση των ζωών μας και των αποφάσεών μας στο διαδίκτυο, αλλά και οι σύγχρονες μορφές δικτατορίας, η σημασία της συμμετοχής στο κοινωνικό γίγνεσθαι και στη λήψη αποφάσεων σε μια δημοκρατία. Οι εικόνες που συνθέτει, καταπληκτικές. Κάποιες κουβαλούν τέτοια φρίκη, που σε ταρακουνάνε. Ο τρόπος που χειρίστηκε το θέμα της τέχνης, της έμπνευσης, της δημιουργίας, βαθιά συγκινητικός.
Τι χειρότερο υπάρχει από μικρούς που παίζουν τους μεγάλους, σε έναν κόσμο άγριο και σκληρό που έχει ξεχάσει να ονειρεύεται;
Γενικώς, μου φαίνεται αδιανόητο ότι έχουμε ένα τέτοιο βιβλίο διαθέσιμο για τους εφήβους και δεν το έχουμε αξιοποιήσει σε σχολεία και κύκλους συζητήσεων. Ελπίζω ειλικρινά να βρει την αναγνώριση που του αξίζει. Προσωπικά θα προτιμούσα το βιβλίο να ήταν ακόμα μεγαλύτερο και να είχαμε σταθεί περισσότερο σε όλα, γιατί είχαν τόσο πολύ ενδιαφέρον – αλλά αυτό είναι προσωπική προτίμηση ενός ανθρώπου που δεν τα πάει καλά με τα standalone και «λειτουργεί» καλύτερα με σειρές. Εύχομαι να γραφτεί και sequel. Υπάρχει άπλετος χώρος και δυνατότητες να γίνει σειρά, θα ήθελα πάρα πολύ να δω τι θα γινόταν στη συνέχεια.
Περίληψη: 2042. Ο κόσμος έχει χωριστεί σε δύο στρατόπεδα, τους δικτυομάχους, που θεωρούν ότι το διαδίκτυο έχει πλέον μετατραπεί σε έναν ανεξέλεγκτο αόρατο δικτάτορα, και τους δικτυολάτρες, που επιθυμούν τη συγχώνευση του ανθρώπινου μυαλού με την τεχνητή νοημοσύνη. Ο πόλεμος αρχίζει.
2062. Η Νέα Κοινωνία ανακοινώνει τον εξοστρακισμό πενήντα εφήβων από τους κόλπους της, πράγμα που σημαίνει πενήντα θέσεις ανοιχτές ξανά προς διεκδίκηση. Πενήντα εισιτήρια για την κοινωνία της απόλυτης γνώσης και της αιώνιας ευτυχίας. Το όνειρο για κάθε έφηβο του παλιού κόσμου και ο διακαής πόθος για κάθε γονιό.
Η διαδικασία της Επιλογής προκρίνει τους καλύτερους. Από εκεί και πέρα αναλαμβάνει ο Άργος, το πιο προηγμένο νευρωνικό δίκτυο του πλανήτη. Ένας νοήμων ηλεκτρονικός υπερυπολογιστής που καθορίζει τι θα σπουδάσεις, ποιο επάγγελμα θα ακολουθήσεις, αλλά και ποιον θα ερωτευτείς. Γιατί σε γνωρίζει καλύτερα απ’ ό,τι εσύ τον εαυτό σου. Γιατί ο Άργος είναι μία μηχανή και οι μηχανές σπάνια κάνουν λάθη…
Πώς είναι να ζεις σε έναν κόσμο όπου οι πράξεις και οι σκέψεις σου ελέγχονται απόλυτα και σου δίνεται πίσω, σαν αντάλλαγμα, η αιώνια ευτυχία; Μια παρέα νέων του παλιού κόσμου αποφασίζουν να δοκιμάσουν τη ζωή στη Νέα Κοινωνία και σύντομα δοκιμάζονται και οι αντοχές τους.
Μια δυστοπική περιπέτεια για τη δύναμη της ελεύθερης σκέψης, την αξία των προσωπικών επιλογών και τον ρόλο της τεχνολογίας στη ζωή μας.
Στοιχεία βιβλίου
Τίτλος: Τετράγωνα κύματα, ιπτάμενες μέδουσες
Συγγραφέας: Θοδωρής Κούκιας
Εκδόσεις: Κέδρος
Ημερομηνία έκδοσης: Οκτώβριος 2022
Σελίδες: 360
ISBN: 978-960-04-5315-7
