Ο Kώστας Μαντζάκος μεταφράζει για τις Εκδόσεις Συρτάρι τα ερωτικά σονέτα της Lady Mary Wroth «Η Παμφίλη στον Αμφίλανθο» και γνωρίζει στους αναγνώστες την πρώτη Αγγλίδα ποιήτρια που έγραψε ερωτικά σονέτα.
Προσωπική άποψη: Αγγελίνα Παπαθανασίου
Αν αναλογιστούμε την εποχή που έζησε η Mary Wroth, αντιλαμβανόμαστε πόσο τολμηρή ήταν σε σχέση με τις γυναίκες της εποχής της, που η κοινωνία τις είχε στην αφάνεια και υποταγμένες.
Για όσους δεν θυμούνται από τα μαθητικά χρόνια, το σονέτο είναι ποίημα που αποτελείται από δεκατέσσερις στίχους σε τέσσερις στροφές. Οι δυο πρώτες στροφές είναι τετράστιχες, ενώ οι δυο τελευταίες τρίστιχες. Στις δυο πρώτες στροφές η ομοιοκαταληξία είναι σταυρωτή, ενώ στις δυο τελευταίες μπορούμε να δούμε κι άλλους τύπους ομοιοκαταληξίας.
Μπορεί μια θέα ευχάριστη να φέρει ποτέ την ευτυχία;
Μπορεί μια έντονη επιθυμία να οδηγήσει σε μαρτύριο οδυνηρό;
Μπορεί χείλη γλυκά να κρύβουν μέσα τους την προδοσία;
Ή δυο μάτια ελκυστικά ν’ αποδειχτούν για την καρδιά κεντρί σκληρό;
Κι ο πιο ευχάριστος ήλιος τυφλώνει το μάτι, όσο κι αν είναι γερό,
πολύ σαν το κοιτάξει, της όρασης σπάζοντας την ταινία.
Επιθυμίες απραγματοποίητες σίγουρα καταλήγουν σε κακό
και στην απελπισία μπορεί να γυρίσει μια άτυχη ευκαιρία.
Μάτια που αρνιούνται, κάνουν την απόρριψη αγωνία,
κόβοντας το μπουμπούκι πριν την ανθοφορία.
Χείλη γλυκά, που δεν αγαπούν, δηλητήριο γίνονται μετά.
Επιθυμία, όραση, μάτια, χείλη ψάξτε, δείτε, βρείτε,
η αγάπη σας ίσως νικήσει, μα καταραμέν’ η ώρα αν νικηθείτε,
τότε να δείξετε λύπη στη ζημιά, στην αγάπη χαρά.
Αφορμή για να γραφτεί αυτή η συλλογή που δημοσιεύθηκε το 1621, ήταν η σχέση της ποιήτριας με τον πρώτο της ξάδελφο και η απόκτηση δυο παιδιών. Η «Παμφίλη» είναι η Αγγλίδα ποιήτρια και ο Αμφίλανθος ο αγαπημένος της.
Τα σονέτα αναφέρονται στον έρωτά τους. Ο έρωτας δεν έχει μόνο πάθος, χαρά και ευτυχία. Οι εραστές βιώνουν και έντονα αρνητικά συναισθήματα, όπως ο πόνος, η θλίψη, αλλά και η απελπισία. Τα αρνητικά συναισθήματα τα συναντάμε στο δεύτερο μέρος του βιβλίου. Η ποιήτρια εδώ έχει δημιουργήσει μια ομάδα σονέτων όπου ο τελευταίος στίχος κάθε σονέτου επαναλαμβάνεται στην αρχή του επόμενου σονέτου.
Ενώ καίγεσαι μες στη φωτιά, το τραύμα σου θ’ αγαπάς,
όταν το βάρος νιώσεις που ’χει η αληθινή πεθυμιά,
τόσο ηδονικό, ώστε δε θα ’θελες από τούτη τη φωτιά
να λείπει αυτό το φορτίο που κρατάς…
Περιγραφή: Η Lady Mary Wroth ήταν η πρώτη Αγγλίδα ποιήτρια που έγραψε κύκλο ερωτικών σονέτων. Αν και η συλλογή της δημοσιεύτηκε το 1621, δεν έλαβε τη δέουσα προσοχή από τους κριτικούς λογοτεχνίας. Ωστόσο, η ποίησή της αναγνωρίστηκε από αρκετούς σύγχρονούς της: ο Ben Jonson επαίνεσε τα σονέτα για την ψυχολογική ανάλυση του έρωτα και δήλωσε ότι οι στίχοι της τον έκαναν «καλύτερο εραστή κι ακόμα καλύτερο ποιητή». Τα χειρόγραφα με την έντυπη έκδοση διαφέρουν κυρίως ως προς την επιλογή και τη σειρά των επιμέρους ποιημάτων, αλλά παρουσιάζουν τα ίδια δύο κεντρικά πρόσωπα: την Παμφίλη, το ποιητικό «εγώ» των σονέτων, και τον αγαπημένο της Αμφίλανθο.
Επιλέγοντας ονόματα ελληνικής προέλευσης για τους χαρακτήρες της, η Wroth ακολούθησε το μοντέλο του “Astrophil and Stella” του θείου της, Sir Philip Sidney, ενός από τους πρώτους και πιο επιδραστικούς κύκλους αγγλικών σονέτων. Το όνομα της Παμφίλης αντανακλά τη δοτική και συμπονετική της φύση, ενώ έλκεται από τον -όπως μαντεύουμε- άστατο Αμφίλανθο.
Στοιχεία Βιβλίου
Τίτλος: Η Παμφίλη στον Αμφίλανθο
Συγγραφέας: Lady Mary Wroth
Μετάφραση: Κώστας Μαντζάκος
Εκδόσεις: Συρτάρι
Ημ. Έκδοσης: 03/2025
Επιμέλεια κειμένου: Ζωή Τσούρα
Υποστηρίξτε το blog μας με μία δωρεά, πατώντας εδώ
