Τα βιβλία που είναι βασισμένα σε πραγματικές ιστορίες είναι μια πολύ αγαπημένη μου κατηγορία. Μου αρέσει να διαβάζω για τα βιώματα ανθρώπων που κάποτε υπήρξαν στ’ αλήθεια, οι ιστορίες τους πάντα έχουν μια διαφορετική νότα από όσες προκύπτουν εξ ολοκλήρου από τη φαντασία του συγγραφέα. Το βιβλίο Ρίζες της κυρίας Μαρίας Κασιμάτη μας διηγείται την ιστορία της Μαρίας, της Μάρως όπως τη φώναζαν, που γεννήθηκε το 1907 στο Ντιγιάρμπακιρ.
Προσωπική άποψη: Βίκυ Ζηλιασκοπούλου
Η συγγραφέας μας περιγράφει τη ζωή στην περιοχή τα τελευταία ήρεμα χρόνια, όπου μουσουλμάνοι και χριστιανοί (Έλληνες και Αρμένιοι) ζούσαν κατά κανόνα αρμονικά. Μέχρι περίπου την έναρξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, όταν οι Τούρκοι στην ουσία επιστράτευσαν τους Αρμένιους άντρες μάχιμης ηλικίας και ταυτόχρονα ξεκίνησαν διώξεις και εκτοπισμό για όλους τους υπόλοιπους. Μαζί με αυτούς, παρασύρθηκε και εκτοπίστηκε και η οικογένεια της Μάρως, αν και η ίδια κατάφερε να παραμείνει ζωντανή ως σκλάβα άγριων Τούρκων που ζούσαν στα βουνά. Έτσι αρχίζει η περιπέτεια της ζωής της, η οποία θα τη φέρει από τα βουνά του Ντιγιάρμπακιρ στη Βυρηττό και από εκεί στην Αθήνα, μέχρι να έρθει το ήρεμο τέλος της σε αρκετά μεγάλη ηλικία το 1986.
Ένιωσαν και οι δύο συγχρόνως ότι βρίσκονταν μπροστά στο άγνωστο, μπροστά στον πόλεμο. Ένας πόλεμος χωρίς συγκεκριμένη αιτία, που ενέπλεκε όλες τις χώρες της Γηραιάς Ηπείρου –και την Τουρκία–, ένας ασαφής πόλεμος σε μια περίοδο που διαφαινόταν μία ελπίδα για τους «μικρούς» αυτού του κόσμου, τους Βαλκάνιους, τους Αρμένιους, τους Έλληνες. Μόλις που είχαν αρχίσει να αναπνέουν τον αέρα της ελευθερίας, της ανακούφισης και της ειρήνης. Μόλις.
Σκεφτείτε λίγο τι χρόνια ήταν αυτά που έζησε εκείνη η γενιά, και προφανώς και η Μάρω. Δύο παγκόσμιοι πόλεμοι, οικονομική κρίση και πτώχευση της Ελλάδας, Μικρασιατική Καταστροφή και η έλευση των επιζώντων στην Ελλάδα με όσα αυτό συνεπάγεται για την ποιότητα ζωής, εμφύλιος πόλεμος και μετανάστευση σε άλλες χώρες… Η Μάρω έζησε πολλές από αυτές τις καταστάσεις και η συγγραφέας μάς τις περιγράφει στο βιβλίο. Δεν μπορείς να τελειώσεις την ανάγνωση και να μη θαυμάσεις τη δύναμη αυτής της γυναίκας. Καταλαβαίνεις μέσα από την ιστορία της ότι όταν έρθει μια πραγματικά κρίσιμη στιγμή, δεν θα σε βοηθήσουν τα πλούτη, κατά πάσα πιθανότητα ούτε οι γνωριμίες, θα πρέπει να βασιστείς στον εαυτό σου, στο θάρρος, στην αποφασιστικότητα και φυσικά στην τύχη. Η ίδια η Μάρω είναι Ελληνίδα, χριστιανή και από εύπορη οικογένεια, το μόνο όμως που τη βοήθησε να επιζήσει είναι το θάρρος της και η νοοτροπία με την οποία αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει τα όσα τραγικά έζησε.
Τα δάχτυλα της Ανθής και της Τασίας είχαν κόμπους στις αρθρώσεις από τ’ αδιάκοπα περάσματα της ρόκας ανάμεσα από τα στημόνια. Τα κοριτσίστικα χέρια ήταν πιο ζωηρά και πιο ευέλικτα, οπότε είχαν αναλάβει τα περάσματα, υπό την αυστηρή καθοδήγηση βέβαια των βετεράνων υφαντριών, κι οι τελευταίες είχαν αναλάβει τον κόπανο και το χτένι που απαιτούσαν πείρα και πυγμή. Ωραίος και αποδοτικός επιμερισμός εργασιών, βασισμένος στη γυναικεία συνεργασία.
Είναι ένα γρήγορο βιβλίο, αποδίδει σωστά τα ιστορικά γεγονότα αλλά ως απλές αναφορές, χωρίς να επιμένει σε αναλύσεις και λεπτομέρειες. Ελάχιστες είναι και οι περιγραφές των συναισθημάτων της Μάρως – δεν εμβαθύνει ιδιαίτερα, μάλλον επειδή θέλει να μείνει στην περιγραφή της ζωής της. Μια πρόταση που θα μου μείνει στο μυαλό και νομίζω αποδίδει όλη τη δύναμη της γυναίκας αυτής, είναι (σε ελεύθερη απόδοση, όπως τη θυμάμαι):
«Πρώτα διορθώνεις το πρόβλημα και μετά λιποθυμάς».
Περίληψη: Για τη Μάρω ο αγώνας της επιβίωσης ξεκινά από πολύ μικρή ηλικία. Από μία κακή συγκυρία της τύχης βρίσκεται, μαζί με την οικογένειά της, μέσα στη δίνη των γεγονότων της Γενοκτονίας των Αρμενίων, στο μακρινό Ντιγιάρμπακιρ της Ανατολίας. Κι ύστερα ξεκινά μια “οδύσσεια“ που τη φέρνει αντιμέτωπη με νέες αντιξοότητες, ώσπου φτάνει στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου, όπου βιώνει τον απόηχο της Μικρασιατικής Καταστροφής, και μέσα σε λίγα χρόνια τα γεγονότα της Κατοχής και του Εμφυλίου.
Κι αν η «τύχη ευνοεί τους τολμηρούς», η Μάρω αναμετρήθηκε πολλές φορές με μία άλλη πανίσχυρη και αμείλικτη δύναμη της ζωής, την ανάγκη.
Ένα μυθιστόρημα βασισμένο στην αληθινή ιστορία της Μαρίας Κωνσταντινίδου–Σεμερτζή.
Τη Μελικέ δε θα την ξανάβλεπε ποτέ. Την είχαν πάρει. Η σκλαβωμένη αρχόντισσα έπρεπε, φαίνεται, να υπηρετήσει και αλλού. Κάθε σπίτι και μία σκλάβα. Η Μάρω είχε μάθει όλες τις δουλειές πια, δε χρειαζόταν καθοδήγηση, δε χρειαζόταν βοήθεια, το κυριότερο, δε χρειαζόταν φιλία και ανάπαυλα. Αυτά είναι προνόμια που απολαμβάνουν μόνο οι ελεύθεροι, όχι οι σκλάβοι.
Χωρίς να της τα εξηγήσει όλα αυτά κανείς, η Μαρία τα είχε καταλάβει. Ήταν μία σκλάβα. Εκείνη την ημέρα που έκανε αυτή την παραδοχή, ασυνείδητα μέσα της άρχισε να σχεδιάζει και την απελευθέρωσή της. Ήταν σκλάβα, αλλά όχι για πολύ. Ήταν γεννημένη, για να ζήσει ή να πεθάνει ελεύθερη.
Στοιχεία βιβλίου
Τίτλος: Ρίζες
Συγγραφέας: Μαρία Κασιμάτη
Εκδόσεις: Ελκυστής
Σελίδες: 230
Ημερομηνία έκδοσης: 3/8/2022
ISBN: 978-618-210-056-1
Επιμέλεια κειμένου: Ζωή Τσούρα
Υποστηρίξτε το blog μας με μία δωρεά, πατώντας εδώ
