Στη σημερινή συνέντευξη στους Θεματοφύλακες Λόγω Τεχνών φιλοξενούμε τη συγγραφέα και μεταφράστρια Άννα Κοντολέων, με αφορμή την πρόσφατη κυκλοφορία του βιβλίου της «Γη και ουρανό» από τις Εκδόσεις Κόκκινη Κλωστή Δεμένη.
Συνέντευξη
Ρωτάει η Αγγελίνα Παπαθανασίου
Καλησπέρα. Ευχαριστούμε πολύ για τη συνέντευξη που μας παραχωρείτε. Πριν μιλήσουμε για το νέο σας βιβλίο, θα ήθελα να σας γυρίσω λίγο πίσω, στην παιδική σας ηλικία. Μεγαλώσατε σε ένα περιβάλλον με βιβλία και συγγραφείς. Υπήρξατε ηρωίδα σε βιβλία του πατέρα σας. Πότε νιώσατε την ανάγκη να γράψετε μια δική σας ιστορία;
Άν.Κ.: Ο χώρος του παιδικού βιβλίου υπήρξε πάντα ένας οικείος χώρος για μένα. Μεγάλωσα δίπλα σε βιβλία, συγγραφείς, εκδότες και εικονογράφους. Το να γράψω ένα βιβλίο έμοιαζε τόσο φυσικό, που προηγήθηκε της ανάγκης. Tο πρώτο μου παραμύθι βασίστηκε σε μια πρωτότυπη, αν και λίγο αλλόκοτη ιδέα που μου ήρθε στο μυαλό, την έγραψα, γιατί αυτό έμοιαζε φυσικό να κάνω, την έδωσα σε έναν εκδότη και έγινε βιβλίο. Η ανάγκη γεννήθηκε αργότερα, στο δεύτερο βιβλίο μου και πρώτο μου μυθιστόρημα, όπου γράφοντας ανακάλυψα ότι θέλω να πω κάτι. Ωστόσο, μέσα μου, αντιστεκόμουν πολύ, τόσο που μου πήρε δεκαοχτώ χρόνια να το ολοκληρώσω. Από εκεί και πέρα, η διαδικασία της συγγραφής ξεκλείδωσε μέσα μου και ξεκίνησα να γράφω συστηματικά.
Πριν λίγο καιρό κυκλοφόρησε το βιβλίο σας «Γη και ουρανό» από τις Εκδόσεις Κόκκινη Κλωστή Δεμένη. Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης για να γεννηθεί η ιστορία που μας αφηγείστε;
Άν.Κ.: Το βιβλίο έχει δύο επίπεδα. Το πρώτο επίπεδο σε έμμετρη αφήγηση αφορά την ιστορία ενός άντρα, ο οποίος ανακαλύπτει μαζί με τον σκύλο του στην αγαπημένη του παραλία ένα μπουκάλι με τη φωτογραφία μιας άγνωστης κοπέλας. Ο άντρας την ερωτεύεται κεραυνοβόλα και αποφασίζει να ψάξει να τη βρει. Αυτή η ιστορία γεννήθηκε μέσα σε μια τάξη στο 10ο Δημοτικό Σχολείο Χανίων, όταν δούλευα εκεί ως θεατρολόγος και οι μαθητές μου ζήτησαν να τους φτιάξω αυτοσχεδιάζοντας μια ιστορία για να τους μυήσω στα μυστικά της συγγραφής. Φεύγοντας από το σχολείο, η ιστορία επανερχόταν στο μυαλό μου και έτσι έκατσα και την έγραψα. Όταν όμως αργότερα την έδωσα να τη διαβάσει η Κατερίνα Καρατζά, εκδότρια της Κόκκινης Κλωστής Δεμένης, παρόλο που μου απάντησε θετικά, ένιωθε ότι έλειπε κάτι και μου έκανε μερικά πολύ χρήσιμα σχόλια. Άρχισα να τα επεξεργάζομαι χωρίς να μπορώ να βρω την άκρη. Εκείνες τις μέρες, ο γιος μου, που πρέπει να ήταν τότε γύρω στα δέκα και άρχιζε να έχει τις πρώτες του απορίες σχετικά με αυτό το άγνωστο, παράξενο πράγμα που είναι ο έρωτας, με ρώτησε μια μέρα: «Μαμά, πώς ερωτευόμαστε;». Αυτή η ερώτηση ξεκλείδωσε το συγγραφικό μου αδιέξοδο και έβαλε τον σπόρο και το πρόσφορο έδαφος για να αναπτυχθεί το δεύτερο επίπεδο της ιστορίας, που είναι η συζήτηση του πατέρα με τον μικρό του γιο σχετικά τα μυστήρια του έρωτα. Στην ουσία, προκειμένου να απαντήσει στις δύσκολες ερωτήσεις του γιου του, ο πατέρας τού αφηγείται την αρχική ιστορία. Το δεύτερο επίπεδο ήρθε και ολοκλήρωσε το αρχικό παραμύθι.
Χρησιμοποιείτε πεζό και έμμετρο λόγο στο βιβλίο. Αντιμετωπίσατε δυσκολίες με τον έμμετρο λόγο κατά τη διάρκεια της συγγραφής;
Άν.Κ.: Υπάρχουν άνθρωποι στους οποίους ο έμμετρος λόγος και οι ομοιοκαταληξίες βγαίνουν αυθόρμητα και πηγαία. Δεν ανήκω σ’ αυτή την κατηγορία. Όταν θέλεις να αφηγηθείς μια ιστορία χωρίς να κάνεις εκπτώσεις στο λεξιλόγιο, αλλά θέλοντας ταυτόχρονα να εκμεταλλευτείς τη μουσικότητα, τον ρυθμό και ενδεχομένως το χιούμορ, όλα στοιχεία κυρίαρχα στον έμμετρο λόγο, έρχεσαι αντιμέτωπος με μια πολύ δύσκολη δουλειά. Παιδευτήκαμε ατέλειωτες ώρες με τον επιμελητή του βιβλίου, τον Χάρη Πολίτη. Από την άλλη, το έμμετρο εμπεριέχει και ένα διασκεδαστικό παιχνίδι, που αν χαλαρώσεις, μπορείς να το απολαύσεις. Ένα ζήτημα ήταν να δέσει το πεζό με το έμμετρο, αλλά καθώς το καθένα χρησιμοποιήθηκε για να υπηρετήσει ένα ξεχωριστό επίπεδο της ιστορίας, θέλω να πιστεύω ότι το καταφέραμε.
Εικονογράφος του βιβλίου σας η Carla Cartagena. Κατάφερε με τις εικόνες της να αποδώσει τους ήρωές σας όπως τους είχατε φανταστεί; Πείτε μας λίγα λόγια για τη συνεργασία σας.
Άν.Κ.: Η συνεργασία μας έγινε αναγκαστικά από απόσταση. Άλλωστε, αν θυμάμαι πια καλά, ξεκίνησε και εν μέσω lockdown. Λάτρεψα τη ζωγραφική της, που έχει κάτι κλασικό και διαχρονικό ταυτόχρονα. Οι εικόνες της ενεργοποιούν τις αισθήσεις. Μια δυσκολία ήταν ίσως ότι κλήθηκε να αποδώσει την ατμόσφαιρα μιας επαρχιακής νησιωτικής πόλης μιας χώρας που είναι για εκείνη ξένη και τη γνωρίζει μόνο μέσα από φωτογραφίες ή ως τουρίστας. Η ίδια είναι από τη Χιλή και έχει μεγαλώσει στη Γαλλία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργήσει μια δική της εκδοχή, η οποία συνδυάζει το ελληνικό τοπίο με λίγη αριστοκρατική γαλλική φινέτσα. Κάτι που δίνει τελικά μια ιδιαίτερη αύρα στην εικονογράφηση, και καθώς ο τόπος του βιβλίου δεν κατονομάζεται πουθενά, με τη συμβολή της δικής της ματιάς γίνεται ένας μοναδικός τόπος, ο τόπος του βιβλίου.
Διαβάστε την άποψή μας για το βιβλίο: Γη και ουρανό
Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε μια πλούσια εκδοτική παραγωγή στο παιδικό βιβλίο. Ως προς τη θεματολογία έχουν γίνει σημαντικά βήματα και εκδίδονται βιβλία που αναφέρονται σε θέματα που μέχρι πρότινος ήταν ταμπού. Έχουμε δρόμο ακόμα να διανύσουμε; Είστε αισιόδοξη για το μέλλον της παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας; Υπάρχει κάτι που σας ενοχλεί, σας θυμώνει;
Άν.Κ.: Από τη φύση μου, αν και πολύ αγχώδης, είμαι αισιόδοξος άνθρωπος. Είναι αλήθεια ότι η ξένη δυτική παραγωγή έχει μια τόλμη και μια συγγραφική ωριμότητα που μοιάζει να κυνηγάμε ακόμη να κατακτήσουμε. Αλλά αυτό πάει νομίζω παρέα με τα διαφορετικά επίπεδα ωριμότητας των κοινωνιών μας. Ποτέ δεν υπήρξαμε πρωτοπόροι των εξελίξεων, πάντοτε τα εκάστοτε ρεύματα έφταναν με κάποια καθυστέρηση στη χώρα μας. Είναι φυσικό λόγω του περιορισμένου μεγέθους μας, της γλώσσας μας, της θέσης μας στον χάρτη, της ιστορίας μας, που η έλλειψη μιας αναγέννησης και της γέννησης μετέπειτα ενός διαφωτισμού –στην περίπτωση της χώρας μας οι ιδέες του εισήχθησαν για να πυροδοτήσουν την επώαση της επανάστασης–, θα αφήνει πάντα νομίζω στην εθνική μας ιδιοσυγκρασία ένα βαθύ έλλειμμα. Ένα ακόμα ζήτημα που μας βασανίζει είναι η σύνδεσή μας με τη βαριά αρχαία πολιτιστική κληρονομιά μας. Τη θεωρούμε δεδομένη, αλλά παρά το γεγονός ότι μεγαλώνουμε και εκκολαπτόμαστε μέσα σ’ αυτήν, ελάχιστα τη γνωρίζουμε σε βάθος και την κατανοούμε. Ταυτόχρονα, υπάρχει μια παγκοσμιοποίηση που λειτουργεί ισοπεδωτικά στα πάντα. Έχουμε ωστόσο πολύ καλούς συγγραφείς, που αν έγραφαν στα αγγλικά θα ήταν εξίσου διάσημοι με πολλούς άλλους Αγγλοσάξονες σύγχρονους συγγραφείς ανά τον κόσμο. Η γλώσσα θα είναι πάντα για εμάς μια μεγάλη τροχοπέδη. Η θεματολογία μας είναι αρκετές φορές λίγο πιο συντηρητική, πιο συγκρατημένη, συχνά πιο διδακτική, αλλά το ίδιο δεν συμβαίνει και με την κοινωνία μας; Αν και πρέπει να πω ότι έχω εκπλαγεί με το πόσο πολλά διδακτικά εμπορικά βιβλία έχω ανακαλύψει τα τελευταία χρόνια στα γαλλικά βιβλιοπωλεία, δίπλα σε άλλα εκδοτικά διαμάντια, τόσο από άποψη διαχείρισης θέματος, όσο και από άποψη συγγραφής, εικονογράφησης, ποιότητας έκδοσης. Υπάρχει μια μεγάλη σύγχυση στην αγορά και μια ποικιλομορφία που ίσως να επιβεβαιώνει ότι διανύουμε παγκοσμίως μια μεταβατική περίοδο.
Αυτή την περίοδο υπάρχουν νέοι ήρωες που σας βασανίζουν γλυκά περιμένοντας να πάρουν σάρκα και οστά;
Άν.Κ.: Πάντα υπάρχουν μισοτελειωμένα κείμενα στα αρχεία μου που περιμένουν την κατάλληλη στιγμή για να τα ξαναπιάσω, ιδέες που στριφογυρνούν εμμονικά μέσα στο κεφάλι μου και παρορμήσεις για ανεξερεύνητα συγγραφικά ταξίδια σε άγνωστους τόπους. Άμεσα με περιμένουν να καταπιαστώ μαζί τους για τελευταίες πινελιές μια παρέα μικρών εξερευνητών που κάνει μια μεγάλη ανακάλυψη, δυο κοπάδια προβάτων σε υπαρξιακό αδιέξοδο και ένας μπαμπάς που μπαίνει σε ανατρεπτικές περιπέτειες με όσα μηχανεύεται σε βάρος του η πολυμήχανη κόρη του.
Λίγο πριν ολοκληρώσουμε τη συνέντευξη, θα θέλατε να πείτε κάτι στους αναγνώστες μας;
Άν.Κ.: Να τους ευχηθώ να έχουν ένα όμορφο καλοκαίρι και καλές διακοπές συντροφιά με το αγαπημένο τους βιβλίο. Αυτό ανυπομονώ να κάνω κι εγώ εδώ και καιρό, δεν νομίζω ότι υπάρχει μεγαλύτερη ευτυχία από το να είσαι ξαπλωμένος δίπλα στη θάλασσα, κάτω από ένα αρμυρίκι και να εναλλάσσεις βουτιές, ώρες ανάγνωσης και μεσημεριανής ραστώνης, με τη γεύση γινωμένου ροδάκινου και αρμύρας στο στόμα. Καλές μας διακοπές λοιπόν.
Σας ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σας. Καλή δημιουργική συνέχεια.
Επιμέλεια κειμένου: Ζωή Τσούρα
Επεξεργασία κεντρικής εικόνας: Νεκταρία Βαρσαμή-Πουλτσίδη
Υποστηρίξτε το blog μας με μία δωρεά, πατώντας εδώ
