Στη σημερινή συνέντευξη στους Θεματοφύλακες Λόγω Τεχνών, φιλοξενείται ο δημοσιογράφος, ραδιοφωνικός παραγωγός και συγγραφέας Αντώνης Τζαβάρας, με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου του «Καλοκαίρι» από τις εκδόσεις Συρτάρι.
Συνέντευξη
Ρωτάει η Αγγελίνα Παπαθανασίου
Καλησπέρα. Ευχαριστούμε πολύ για τη συνέντευξη.
Α.ΤΖ. Εγώ σας ευχαριστώ για την πρόσκληση.
Έχετε εργαστεί πολλά χρόνια ως δημοσιογράφος σε περιοδικά αλλά και στο ραδιόφωνο. Πρόσφατα, κυκλοφόρησε η συλλογή διηγημάτων σας με τίτλο «Καλοκαίρι» από τις εκδόσεις Συρτάρι. Πώς ξεκίνησε η σχέση σας με το γράψιμο; Ήρθε τυχαία;
Α.ΤΖ. Από πολύ νωρίς, ως μαθητής, είχα διαπιστώσει ότι έχω μια ευκολία στο γράψιμο. Ήμουν καλός στην Έκθεση, είχα διακριθεί σε κάποιους σχολικούς διαγωνισμούς κλπ. Στις τελευταίες τάξεις του Λυκείου, στην άγρια περίοδο της προετοιμασίας για τις πανελλήνιες, άρχισα να συνειδητοποιώ ότι το γράψιμο, εκτός από καλούς βαθμούς, μου προσέφερε ηρεμία και διαύγεια, με βοηθούσε να συγκεντρωθώ, να μεταβολίσω όσα συνέβαιναν στη ζωή μου και να τα μεθερμηνεύσω με δικούς μου όρους.
Από εκεί και πέρα, υπήρξα σίγουρα και τυχερός: βρήκα δουλειά ως γραφιάς σε μια μικρή εφημερίδα με το που τελείωσα το σχολείο και μέχρι σήμερα (τριάντα χρόνια μετά), ζω από το γράψιμο. Εξυπακούεται ότι το γράψιμο που γίνεται βιοπορισμός έχει καθημερινές πιέσεις, παραχωρήσεις, προσαρμογές και στοχεύσεις που το απομακρύνουν από το λογοτεχνικό ή το προσωπικό, εξομολογητικό γράψιμο, αλλά ακόμα και με όλα αυτά ή μετά απ’ όλα αυτά, η συγγραφή συνεχίζει να λειτουργεί για μένα ως ένα ασφαλές καταφύγιο.
Το βιβλίο σας περιέχει έξι διηγήματα, αρκετά μεγάλης έκτασης, με φόντο το ελληνικό καλοκαίρι. Τα κείμενα αυτά γράφτηκαν σε κάποια συγκεκριμένη χρονική περίοδο; Υπήρχαν σε αρχείο του υπολογιστή σας μαζί με άλλα και κάνατε κάποια επιλογή;
Α.ΤΖ. Το «Καλοκαίρι» άρχισε να γράφεται το 2019. Το διατυπώνω έτσι, κάπως αόριστα, γιατί στην πραγματικότητα εκείνη την περίοδο άρχισα να γράφω ένα κείμενο, όχι ένα βιβλίο. Περνούσα μια φάση απογοήτευσης με τη δουλειά μου και με τον χώρο της εργασίας μου εν γένει κι αισθανόμουν την ανάγκη να επιστρέψω στο καταφύγιό μου. Στο γράψιμο χωρίς προθεσμίες, στοχεύσεις και τέτοια. Οπότε, απλώς άρχισα να γράφω. Στην αρχή ένα κείμενο, μετά άλλο ένα κι έπειτα ένα ακόμα. Κάπου εκεί, αισθάνθηκα ότι αυτές οι ιστορίες συνδέονται μεταξύ τους. Ότι ανήκουν στο ίδιο σύμπαν, αποτελούν ψηφίδες μιας κοινής, μεγάλης αφήγησης και ίσως μπορούν να γίνουν βιβλίο.
Στον αρχικό σχεδιασμό οι ιστορίες ήταν οκτώ, στην τελική μορφή του βιβλίου χώρεσαν έξι. Την έβδομη δεν την έγραψα ποτέ, η όγδοη υπάρχει σε μια πρωτόλεια μορφή. Νομίζω ότι πλησιάζει η μέρα που θα την ολοκληρώσω, αλλά δεν έχω αποφασίσει ακόμη αν θα τη δημοσιεύσω.
Μέσω των ηρώων σας, ξυπνάτε στους αναγνώστες μνήμες από καλοκαιρινές διακοπές παλαιότερων εποχών στα ελληνικά νησιά, κάτω από τον καυτό ήλιο, και έρωτες που διαρκούσαν όσο και η παραμονή στο νησί. Τα τελευταία χρόνια, κατά κοινή ομολογία, τα καλοκαίρια μας δεν είναι ανέμελα, ξέγνοιαστα. Δεν τα αναπολούμε με νοσταλγία, αντιθέτως, ανυπομονούμε να τελειώσουν. Ποια είναι η δική σας σχέση με το καλοκαίρι; Τι αναπολείτε από καλοκαίρια περασμένων δεκαετιών και τι σας ενοχλεί σήμερα;
Α.ΤΖ. Ομολογώ ότι δεν είμαι πολύ μεγάλος φαν του καλοκαιριού. Ιδανικά, θα ήθελα να διαρκεί όσο οι διακοπές μου και όλη η υπόλοιπη χρονιά να ήταν ένα δροσερό Φθινόπωρο.
Αγαπώ πολύ τις Κυκλάδες και όσο περνούν τα χρόνια νοσταλγώ όλο και περισσότερο την εποχή που τα νησιά ήταν προσιτοί και κάπως πριμιτίφ προορισμοί, αλλά αν θέλω να είμαι απολύτως τίμιος, θα πρέπει να παραδεχτώ ότι κατά βάθος νοσταλγώ τις διακοπές των νεανικών μου χρόνων. Τη δική μου παρελθούσα εποχή, δηλαδή, όχι των νησιών.
Στο βιβλίο, πάντως, το καλοκαίρι λειτουργεί κυρίως ως διαβρωτική, αποσαθρωτική συνθήκη, εντός της οποίας τα συναισθήματα (ή η απουσία τους) διαστέλλονται με τον ίδιο τρόπο που διαστέλλονται τα αντικείμενα και τα υλικά, ενίοτε μέχρι και το όριο της αντοχής τους.
Τα διηγήματά σας έχουν σχετικά μεγάλη έκταση. Υπάρχουν σκέψεις στο μέλλον να ασχοληθείτε και με μεγαλύτερη φόρμα; Να γράψετε μια νουβέλα ή ένα μυθιστόρημα;
Α.ΤΖ. Ως αναγνώστης αγαπώ εξίσου τη μικρή και τη μεγάλη φόρμα, αλλά ό,τι έχω γράψει μέχρι σήμερα, είτε έχει δημοσιευθεί είτε όχι, είναι μικρής ή μεσαίας έκτασης. Με γοητεύει πολύ η πρόκληση της αφήγησης μιας ιστορίας ή η διατύπωση μιας σκέψης/άποψης με τις λιγότερες δυνατές λέξεις και παλεύω διαρκώς να καθαρίσω τη γραφή μου και να την απαλλάξω από τα περιττά. Υπάρχουν όμως και ιστορίες που δεν γίνεται να ειπωθούν μέσα σε λίγες σελίδες. Ομολογώ ότι τώρα τελευταία υπάρχουν και στο μυαλό μου δυο τέτοιες ιστορίες. Αν φτάσουν να γίνουν βιβλία, το πιο πιθανό είναι ότι θα γίνουν μυθιστορήματα.
Μέχρι στιγμής έχει γίνει η κύρια παρουσίαση του βιβλίου σας στον προαύλιο χώρου του εκδοτικού, ενώ και στο Φεστιβάλ Βιβλίου στο Πεδίον του Άρεως υπογράψατε βιβλία και συνομιλήσατε με τους αναγνώστες σας. Έχουν προγραμματιστεί νέες παρουσιάσεις για το επόμενο χρονικό διάστημα;
Α.ΤΖ. Κάτι προγραμματισμένο και ανακοινώσιμο δεν υπάρχει, αλλά σίγουρα θα διοργανώσουμε με τις Εκδόσεις Συρτάρι κάποιες συναντήσεις με αφορμή το «Καλοκαίρι». Μόλις δροσίσει λίγο, γιατί θα ήθελα να γίνουν σε κλειστούς χώρους και χωρίς μικρόφωνα.
Ποια είναι τα επόμενα συγγραφικά σας σχέδια; Είναι ανακοινώσιμα;
Α.ΤΖ. Κάτι συγκεκριμένο και ανακοινώσιμο σίγουρα δεν υπάρχει. Αυτήν την περίοδο κρατάω σημειώσεις και μελετάω πηγές για δύο πρότζεκτ, αλλά το κάνω πολύ αργά και χωρίς deadline. Τα αναφέρω έτσι, ως πρότζεκτ, γιατί ακόμα ακόμα δεν έχω καταλήξει στην αφηγηματική τους φόρμα – θα ήθελα π.χ. η μία απ’ αυτές να υλοποιηθεί ως graphic novel, αλλά αυτή είναι απλώς μια σκέψη.
Λίγο πριν ολοκληρώσουμε τη συνέντευξη, θα θέλατε να πείτε κάτι στους αναγνώστες μας;
Α.ΤΖ. Θα ήθελα να προτρέψω όσους δεν γράφουν ήδη να αρχίσουν να γράφουν και όσους γράφουν να δοκιμάσουν να εκδώσουν τα κείμενά τους. Είναι δύο πολύ διαφορετικές περιπέτειες το γράψιμο και η έκδοση (η μία ιδιωτική και εσωτερική, η άλλη σαφώς πιο εξωστρεφής), αλλά είναι εξίσου διδακτικές και, τελικά, αλληλοσυμπληρωματικές. Σε υποχρεώνουν να εκθέσεις τον εαυτό σου με διαφορετικούς τρόπους και σε πολλαπλά επίπεδα και μετά αναπτύσσονται γύρω από τον εκτεθειμένο εαυτό σου σαν κεντρομόλος και φυγόκεντρος δύναμη. Εκεί μέσα, θέλεις δεν θέλεις, θα πρέπει να βρεις την ισορροπία σου.
Σας ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σας.
Α.ΤΖ. Ευχαριστώ εγώ για τον χώρο που μου διαθέσατε. Keep up the good work.
Επιμέλεια κειμένου: Ζωή Τσούρα
Δημιουργία κεντρικής εικόνας: Νεκταρία Βαρσαμή-Πουλτσίδη
Υποστηρίξτε το blog μας με μία δωρεά, πατώντας εδώ
