Στη σημερινή συνέντευξη στους Θεματοφύλακες Λόγω Τεχνών, φιλοξενείται ο συγγραφέας Κωνσταντίνος Καφετζής, με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου του «Έναν Αύγουστο, παρακαλώ!» από τις Εκδόσεις Γραφή.
Συνέντευξη
Ρωτάει η Αγγελίνα Παπαθανασίου
Ηθοποιός, συγγραφέας, αρθρογράφος, δάσκαλος δημιουργικής γραφής. Πολλές οι ιδιότητες που σας συνοδεύουν. Πώς προέκυψε η συγγραφή στη ζωή σας; Ήρθε τυχαία ή ήταν όνειρο ζωής που πραγματοποιήθηκε;
K.K. Στην παιδική μου ηλικία ήμουν πολύ κλειστός χαρακτήρας. Νομίζω πως άρχισα να γράφω για να δώσω φωνή σε όσα δεν μπορούσα να εκφράσω με λόγια – σε αυτά που ένιωθα και σκεφτόμουν. Πολύ γρήγορα, μπήκε το θέατρο στη ζωή μου. Ξεκίνησα με το ερασιτεχνικό εργαστήρι θεάτρου «εν δράσει», του δήμου Μοσχάτου-Ταύρου, και το αναφέρω αυτό γιατί πιστεύω βαθιά πως οι ερασιτεχνικές ομάδες του θεάτρου στην Ελλάδα κάνουν εξαιρετική δουλειά και είναι πολύτιμες για όσους συμμετέχουν. Μέσα από αυτό το άνοιγμα, άλλαξα κι εγώ. Έγινα πιο εξωστρεφής, πιο τολμηρός στην έκφρασή μου. Στη συνέχεια σπούδασα ηθοποιός και θεατρολόγος, ενώ δεν σταμάτησα να γράφω. Η συγγραφή είναι για μένα τρόπος να αποσυμπιέζω τη φαντασία μου, τα συναισθήματά μου και τις σκέψεις μου. Νιώθω κάποιες φορές πως κουβαλάω μέσα μου τόσους κόσμους, που αν δεν τους δώσω διέξοδο, αν δεν τους επιτρέψω να υπάρξουν, θα περισσεύω μέσα μου. Γι’ αυτό γράφω. Όχι γιατί ήταν απαραίτητα ένα όνειρο ζωής, αλλά γιατί πλέον είναι κομμάτι της ζωής μου. Όμως δεν είναι το μόνο πράγμα που κάνω σε ό,τι αφορά τη δημιουργία. Εδώ και κάμποσο καιρό διατηρώ σελίδα στο instagram και στο tiktok με το όνομα _theatron όπου μιλάμε για το θέατρο, για την ιστορία του, αλλά και τους ανθρώπους του.
Από τις Εκδόσεις Γραφή κυκλοφορεί η νουβέλα σας «Έναν Αύγουστο, παρακαλώ!». Μας φέρνει στον νου διακοπές περασμένων δεκαετιών, ενώ μέσα από τις σελίδες του, ο αναγνώστης έρχεται αντιμέτωπος με τη σκληρή πραγματικότητα που βιώνει ο ήρωας του βιβλίου και έχει να κάνει με παθογένεια της ελληνικής οικογένειας. Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης για να γεννηθεί η ιστορία του «παιδιού» που μας αφηγείστε; Ποιες πιστεύετε ότι είναι οι κυριότερες δυσλειτουργίες της ελληνικής οικογένειας σήμερα;
K.K. Η ιδέα για τη νουβέλα «Έναν Αύγουστο, παρακαλώ!» γεννήθηκε από σκέψεις και εμπειρίες γύρω μου — προσωπικές αλλά και από αφηγήσεις άλλων ανθρώπων. Πολλές φορές, πίσω από τις «ωραίες» εικόνες μιας οικογένειας, κρύβονται σιωπές, φόβοι και τραύματα που δεν φαίνονται προς τα έξω. Ήθελα να γράψω για ένα παιδί που μεγαλώνει μέσα σε μια τέτοια κατάσταση, όπου αντί για αγάπη και στήριξη, υπάρχει εγκατάλειψη, ενοχές και βία. Ήθελα να δείξω πώς αυτή η πραγματικότητα μπορεί να καταστρέψει την παιδική ηλικία και να ακολουθεί έναν άνθρωπο σε όλη του τη ζωή. Παράλληλα, το έργο μου πραγματεύεται θέματα όπως η φιλία, η μοναξιά των μεγαλουπόλεων, αλλά και την αδυναμία κάποιων ανθρώπων να υπηρετήσουν τον ρόλο του γονέα, με αποτέλεσμα να τραυματίζουν ψυχικά τα ίδια τους τα παιδιά. Τέλος, ένα θέμα που φαίνεται πολύ έντονα είναι ο μηχανισμός της μνήμης. Η μνήμη θεωρώ πως είναι ένας σπουδαίος μηχανισμός που επιβεβαιώνει το παρελθόν μας και τις εμπειρίες μας, που άλλωστε μας καθορίζουν εν μέρει στο ποιοι είμαστε.
Όσο για τις κυριότερες δυσλειτουργίες της ελληνικής οικογένειας σήμερα, πιστεύω πως προκύπτουν από μια σειρά βαθιά ριζωμένων πεποιθήσεων, οι οποίες συχνά μεταμφιέζονται σε «αγάπη» ή «φροντίδα», αλλά στην ουσία λειτουργούν κατασταλτικά. Πρωτίστως, θα έλεγα πως υπάρχει μια διαχρονική δυσκολία αποδοχής της διαφορετικότητας – είτε αυτή αφορά επιλογές ζωής, σεξουαλική ταυτότητα, επαγγελματική κατεύθυνση, είτε απλώς την ανάγκη ενός μέλους να αποκοπεί από το συλλογικό σώμα και να πορευτεί αυτόνομα. Αυτή η δυσκολία ενισχύεται όταν το παιδί αντιμετωπίζεται όχι ως ανεξάρτητη προσωπικότητα, αλλά ως προέκταση του γονέα· ως ένα «έργο ζωής» που οφείλει να αντανακλά την επιτυχία, την ηθική, ή ακόμα και τις ανεκπλήρωτες επιθυμίες τους. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι πολλά παιδιά νιώθουν ένοχα όχι μόνο όταν κάνουν λάθη, αλλά κι όταν απλώς είναι ο εαυτός τους.
Παράλληλα, παρατηρείται μια εμμονή με το «φαίνεσθαι» – η οικογένεια οφείλει να φαίνεται αρμονική, επιτυχημένη, “όπως πρέπει”. Κάτω όμως από αυτή την επιφάνεια, συχνά κρύβονται συγκρούσεις, αποξένωση, ή ακόμα και βία. Ο φόβος απέναντι στην αλήθεια οδηγεί στην αποφυγή δύσκολων συζητήσεων και στη δημιουργία σιωπηλών, τοξικών ισορροπιών. Μυστικά δεν αποκαλύπτονται «για το καλό όλων» και τραύματα κουκουλώνονται με λόγια του τύπου «μην τα σκαλίζεις». Και όλα αυτά ενισχύονται από μια εκκωφαντική έλλειψη συναισθηματικής παιδείας: γονείς που δεν έμαθαν ποτέ πώς να ακούνε ουσιαστικά, να ενθαρρύνουν την έκφραση, να αποδέχονται χωρίς να παρεμβαίνουν. Έτσι, γεννιούνται γενιές ματαιωμένων ενηλίκων, που δεν ξέρουν να οριοθετούν, να διεκδικούν ή να αγαπούν χωρίς δισταγμό και γενικότερα να εκφράζουν τα συναισθήματά τους, χωρίς να τα φοβούνται.
Διαβάστε την άποψή μας για το βιβλίο: Έναν Αύγουστο, παρακαλώ!
Έχουν προγραμματιστεί παρουσιάσεις του βιβλίου σας μέσα στο επόμενο χρονικό διάστημα;
K.K. Η παρουσίαση του βιβλίου είναι κάτι που με ενδιαφέρει πολύ και το θεωρώ σημαντικό ως μέσο επικοινωνίας με το αναγνωστικό κοινό. Αυτή την περίοδο βρίσκομαι σε συζητήσεις και σε φάση οργάνωσης, καθώς επιθυμώ, όταν γίνει, να έχει τον χαρακτήρα και την ποιότητα που αρμόζει στο περιεχόμενο του βιβλίου. Θα ξεκινήσω με μια παρουσίαση στον τόπο που γεννήθηκα και μεγάλωσα, στον δήμο Μοσχάτου-Ταύρου, και μιλάω με χώρους εκτός Αθήνας.
Τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας υπάρχει τεράστια εκδοτική παραγωγή σε σχέση με το μικρό ποσοστό αναγνωστών. Οι συγγραφείς είναι περισσότεροι από τους αναγνώστες. Είστε αισιόδοξος για το μέλλον του βιβλίου στην Ελλάδα;
K.K. Είναι ενθαρρυντικό –και καθόλου αμελητέο– το γεγονός ότι ολοένα και περισσότεροι Έλληνες στρέφονται προς τη συγγραφή και την έκδοση βιβλίων. Πρόκειται για μια στροφή προς την έκφραση, τη δημιουργία, την ανάγκη του ανθρώπου να μιλήσει, να αφηγηθεί, να καταγράψει τον κόσμο του. Και αυτό δεν μπορεί παρά να με γεμίζει χαρά. Καλύτερα να γράφουμε –έστω και αδέξια καμιά φορά– παρά να σωπαίνουμε σε μια χώρα που κινδυνεύει να γίνει στείρα από σκέψη και συναίσθημα. Είμαι αισιόδοξος για το μέλλον του βιβλίου. Αν πράγματι το βιβλίο έσβηνε, αν δεν είχε αναγνώστες, δεν θα βλέπαμε σήμερα τόσες εναλλακτικές μορφές του να ανθίζουν: audiobooks, e-books. Η ίδια η εξέλιξη αποδεικνύει ότι το βιβλίο ζει, απλώς αλλάζει μορφή. Όσο για το παραδοσιακό βιβλίο –το τυπωμένο στο χαρτί, με το άρωμα του μελανιού και τον ήχο των σελίδων– δεν θα εξαφανιστεί αμέσως. Όμως, βλέπω ρεαλιστικά ότι σταδιακά θα περιορίζεται. Όχι γιατί χάνει την αξία του, αλλά γιατί η εποχή μας τείνει προς την ταχύτητα και την ψηφιοποίηση. Παρ’ όλα αυτά, πάντα θα υπάρχουν οι «πιστοί» αναγνώστες. Εκείνοι που αγαπούν την αίσθηση του βιβλίου στα χέρια τους, που αναζητούν τη φυσική εμπειρία της ανάγνωσης. Και αυτοί θα κρατήσουν ζωντανή την παράδοση, ακόμα κι όταν όλα γύρω αλλάζουν.
Ποια είναι τα επόμενα συγγραφικά σας σχέδια;
K.K. Έχω σκοπό να εκδώσω τρία θεατρικά έργα, εμπνευσμένα από τα παιδικά μας παραμύθια και με κοινό άξονα τις παθογένειες της ελληνικής οικογένειας. Όταν έγραφα τα πρώτα μου έργα, κυρίως θεατρικά, δεν συνειδητοποιούσα πως αυτό που με απασχολεί πρωτίστως είναι το πώς επιδρά η οικογένεια που μεγαλώνουμε στη διαμόρφωση του χαρακτήρα μας. Αργότερα το διαπίστωσα, όταν γύρισα πίσω και είδα τα γραπτά μου, στο σύνολό τους. Φυσικά, αναγνωρίζω πως η οικογένεια είναι το πρώτο σκαλί. Έχουμε μερίδιο ευθύνης και εμείς οι ίδιοι για την προσωπική μας εξέλιξη. Το τι ρόλο θα έχεις στη ζωή που ζεις, είναι θέμα επιλογής. Επίσης, στριφογυρνά στο μυαλό και στην καρδιά μου η δημιουργία μιας δεύτερης νουβέλας.
Λίγο πριν ολοκληρώσουμε τη συνέντευξη, θα θέλατε να πείτε κάτι στους αναγνώστες μας;
K.K. Να μη φοβούνται να σκοτάδια τους –ο ήρωάς μου έχει πολλά σκοτάδια μέσα του-, να τα φωτίσουν, γιατί μόνο με αυτόν τον τρόπο θα τα δουν, θα τα αντιμετωπίσουν και θα βγούνε νικητές. Να δημιουργούν και να εκφράζονται με οποιονδήποτε τρόπο. Να παρατηρούν τον εαυτό τους και να τον αγαπούν, απαιτώντας το καλύτερο για εκείνους.
Επίσης, να κάνουν πολλές βουτιές αυτό το καλοκαίρι… πού αλλού; Στο βιβλίο μου.
Σας ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σας.
Κ.Κ. Εγώ σας ευχαριστώ για την ευκαιρία που μου δώσατε να μιλήσω για το βιβλίο μου, αλλά και να εκθέσω τις απόψεις μου σε κάποια σημαντικά θέματα.
Επιμέλεια κειμένου: Ζωή Τσούρα
Υποστηρίξτε το blog μας με μία δωρεά, πατώντας εδώ
