Στη σημερινή συνέντευξη στους Θεματοφύλακες Λόγω Τεχνών, φιλοξενείται η συγγραφέας, μεταφράστρια και δραματοθεραπεύτρια Μαρία Σούμπερτ, με αφορμή το βιβλίο του Γρηγορίου Ξενόπουλου «Το μυστικό της Κοντέσσας Βαλέραινας» που διασκεύασε για τα παιδιά και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διάπλαση.
Συνέντευξη
Ρωτάει η Αγγελίνα Παπαθανασίου
Καλησπέρα, Μαρία. Ευχαριστούμε πολύ για τη συνέντευξη που μας παραχωρείς.
Συγγραφέας, μεταφράστρια, αρθρογράφος και δραματοθεραπεύτρια. Πώς προέκυψε η συγγραφή στη ζωή σου; Ήρθε τυχαία ή ήταν ένα όνειρο ζωής που έγινε πραγματικότητα;
Μ.Σ. Έχει ενδιαφέρον η ιδιότητα της συγγραφέα, γιατί δεν ήταν ποτέ κάτι που αναγνώριζα εύκολα σε εμένα. Θεωρώ πως το να δηλώσει κανείς συγγραφέας είναι κάτι που κατακτιέται πολύ δύσκολα. Σίγουρα ήταν ένα όνειρο εφηβικό, όταν στα 13 μου ήθελα να γίνω Stephen King, κάτι που στη συνέχεια ξέχασα. Δεν ήμουν ποτέ καλή στις εκθέσεις, δεν ήμουν ποτέ καλή στην ορθογραφία, η γραπτή αφήγηση όμως μιας ιστορίας ήταν ο μόνος τρόπος που μπόρεσα να αποσυμπιέσω το 1997 την πίεση που ένιωθα μετά από τις Πανελλήνιες. Ήμουν αρκετά τυχερή και η μια σελίδα έγινε ένα μικρό βιβλίο, το οποίο λίγο καιρό αργότερα βρήκε τον δρόμο του και εκδόθηκε από τις εκδόσεις.
Γράφεις για ενήλικες αλλά και για παιδιά. Πολλοί εκκολαπτόμενοι συγγραφείς θεωρούν το παιδικό βιβλίο εύκολη υπόθεση. Συχνά αναφέρονται με τα υποκοριστικά «παραμυθάκι», «ιστοριούλα» για να περιγράψουν το πόνημά τους. Είναι όμως έτσι; Ποια είναι η άποψή σου μετά την πολύχρονη εμπειρία σου στον εκδοτικό χώρο;
Μ.Σ. Το παιδικό βιβλίο είναι θεωρώ από τα πιο δύσκολα είδη βιβλίου, αφενός επειδή απευθύνεται στα παιδιά και τα παιδιά τείνουν να καταλαβαίνουν πότε τα υποτιμούν και πότε όχι. Επίσης, όταν κάτι δεν τους αρέσει, αμέσως θα το αφήσουν. Το παιδικό βιβλίο είναι ένα είδος αφήγησης το οποίο -στη δική μου κοσμοθεωρία- οφείλει να μην αφήνει χώρο στον διδακτισμό και την καθοδήγηση, αλλά να εντάσσει τα παιδιά στον χώρο της ψυχικής έκφρασης, της φαντασίας και της αφηγηματικότητας της τέχνης. Να δημιουργεί ερωτήματα, αλλά να μη δίνει απαντήσεις, ωθώντας τα παιδιά να δώσουν τις δικές τους απαντήσεις ή έστω να συνεχίσουν τις ερωτήσεις μέχρι να ικανοποιηθεί η περιέργειά τους. Αυτό σημαίνει πως ο λόγος του παιδικού βιβλίου οφείλει να είναι λιτός αλλά όχι απλοϊκός, ποιητικός -με την έννοια της αφαίρεσης και του συμπυκνωμένου νοήματος- και καθαρός. Αυτό όσον αφορά τη γραφή και την προσέγγιση. Όσον αφορά τη δυναμική του, το παιδικό βιβλίο κινείται μέσα στο τρίγωνο συγγραφέας-παιδί-γονέας, καθώς οι γονείς είναι συνήθως εκείνοι που θα επιλέξουν το βιβλίο για το παιδί ή θα επιτρέψουν/διευκολύνουν την αγορά του. Αυτό επίσης είναι ένας παράγοντας που αυξάνει τη δυσκολία δημιουργίας/έκφρασης/απόδοσης του παιδικού βιβλίου, καθώς το ίδιο το βιβλίο θα φτάσει μέσω τρίτων στους βασικούς του αποδέκτες.
Από τις εκδόσεις Διάπλαση κυκλοφορεί η διασκευή σου στο θεατρικό έργο του Γρηγορίου Ξενόπουλου «Το μυστικό της Κοντέσσας Βαλέραινας». Ποιες ήταν οι δυσκολίες που ενδεχομένως συνάντησες προκειμένου να γίνει μια πεζή απόδοση ενός θεατρικού έργου που γράφτηκε πάρα πολλά χρόνια πριν;
Μ.Σ. Δεν ξέρω αν συνάντησα δυσκολίες, καθώς προσπάθησα να αφηγηθώ από την αρχή και αρκετά αφαιρετικά την ιστορία που έβλεπα να εξελίσσεται μέσα στο μυαλό μου όσο διάβαζα το θεατρικό κείμενο του Ξενόπουλου. Η αλήθεια είναι πως το είχα διαβάσει ξανά στο παρελθόν στο Πανεπιστήμιο, όταν σπούδαζα στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, και παρά την απόσταση που δημιουργούσε η εποχή και το γλωσσικό ιδίωμα, μου είχε κάνει μεγάλη εντύπωση. Αυτή τη φορά όμως, παρατήρησα και το χιούμορ που υπήρχε πίσω από τους διαλόγους, στον τρόπο που ο Ξενόπουλος σκιαγραφούσε τους ήρωές του, και θεώρησα πως είναι μια ενδιαφέρουσα εισαγωγή για τα παιδιά σε ένα διαφορετικό αφηγηματικό είδος. Μακάρι μεγαλώνοντας τα παιδιά που θα το διαβάσουν ή θα τους το διαβάσουν να το συναντήσουν και στη θεατρική σκηνή.
Το πιο δύσκολο ίσως κομμάτι ήταν η τελευταία σκηνή του έργου, η οποία θεώρησα πως αφενός πρέπει να διατηρηθεί με κάποιο τρόπο στη γραπτή αφήγηση, ρίχνοντας όμως την έντασή της. Είναι γεγονός πως έχουμε περάσει σε μια εποχή που οτιδήποτε προκαλεί δυσφορία τείνει να αποκλείεται από τις παιδικές εμπειρίες, και αυτό δημιούργησε ένα ηθικό, αλλά και πρακτικό ερώτημα για το πώς μπορούσε να ειπωθεί το τέλος του έργου.
Διαβάστε την άποψή μας για το βιβλίο:
Το μυστικό της Κοντέσσας Βαλέραινας
Εικονογράφος του βιβλίου η Νικολέττα Φιλιππίδη. Κατάφερε με τις εικόνες της να αποδώσει τους ήρωες όπως τους είχες φανταστεί; Πες μας λίγα λόγια για τη συνεργασία σας.
Μ.Σ. Η αλήθεια είναι πως όταν αφηγούμουν ξανά το έργο, είχα στο μυαλό μου μια γοτθική ατμόσφαιρα, σκοτεινή, με αράχνες μέσα στα εγκαταλειμμένα δωμάτια ενός αρχοντικού που έχει χάσει πια την αίγλη του. Ευτυχώς ήρθε εδώ η Νικολέττα Φιλιππίδη και κράτησε μεγάλο κομμάτι της αισθητικής των περασμένων μεγαλείων, δίνοντας όμως φως και χρώμα στην ιστορία, δημιουργώντας ένα πολύ ισορροπημένο αποτέλεσμα ανάμεσα στο κείμενο και την εικόνα. Επίσης διατήρησε στην εικονογράφησή της το λεπτό χιούμορ της ιστορίας, επιτρέποντας και υποστηρίζοντας την ανάγνωσή του.
Εκτός όμως από τη συγγραφή και τη μετάφραση βιβλίων, ασχολείσαι επαγγελματικά με τη δραματοθεραπεία. Για τους αναγνώστες που δεν είναι εξοικειωμένοι με την έννοια και τη συμβολή της δραματοθεραπείας, θα ήθελες να μας δώσεις κάποιες πληροφορίες;
Μ.Σ. Η δραματοθεραπεία είναι μια ψυχοθεραπευτική μέθοδος που εκκινεί από τον χώρο του Θεάτρου και της Τέχνης και επιτρέπει την ψυχική έκφραση με τρόπους δημιουργικούς, απευθυνόμενη τόσο σε παιδιά, όσο και σε εφήβους και ενήλικες. Στη δραματοθεραπεία η προσέγγιση των θεραπευτικών ζητημάτων γίνεται μέσα από το παιχνίδι, τα σύμβολα, τη μεταφορά, την αισθητική απόσταση και τους ρόλους, επιτρέποντάς μας να πάρουμε απόσταση από αυτά που μας συμβαίνουν και να τα επεξεργαστούμε με μεγαλύτερη νηφαλιότητα, παιγνιώδη διάθεση, χιούμορ, και πάντα με σεβασμό. Η δική μου αφήγηση γίνεται πάντα πλέον μέσα από την οπτική αυτή, μέσα από τα καθρεφτίσματα που κάνουν τα παραμύθια και οι μύθοι στην ψυχική μας οικονομία. Πρόκειται στην ουσία για μια θεραπευτική διαδικασία που αναπτύσσεται μέσα από την παιγνιώδη διάθεση, ασχέτως ηλικίας των συμμετεχόντων σε αυτήν.
Αυτή την περίοδο υπάρχουν νέοι ήρωες που σε βασανίζουν γλυκά περιμένοντας υπομονετικά να πάρουν σάρκα και οστά;
Μ.Σ. Αυτή την περίοδο ολοκληρώνω τη διδακτορική μου διατριβή στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ, με θέμα τη δραματοθεραπεία και τις διατροφικές διαταραχές, οπότε όλη μου η ενέργεια είναι στραμμένη εκεί. Ελπίζω όμως σύντομα να έχω πάλι χώρο να παίξω με ήρωες και ηρωίδες, γιατί η αλήθεια είναι πως μου έχει λείψει κι αυτό.
Λίγο πριν ολοκληρώσουμε τη συνέντευξη, θα ήθελες να μοιραστείς κάτι με τους αναγνώστες μας;
Μ.Σ. Θα έλεγα να διαβάζουν βιβλία που τους κάνουν χαρούμενους, που τους στεναχωρούν, που τους θυμώνουν, που τους προβληματίζουν, που τους κάνουν να σκέφτονται και να αναρωτιούνται.
Ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σου, καλή συνέχεια.
Μ.Σ. Εγώ σ’ ευχαριστώ.
Αγγελίνα Παπαθανασίου
Θεματοφύλακες Λόγω Τεχνών – Παιδική Εφηβική Βιβλιοθήκη
Επιμέλεια κειμένου: Ζωή Τσούρα
Υποστηρίξτε το blog μας με μία δωρεά, πατώντας εδώ
