Το προξενιό της Ιουλίας
Λάρισα, Φυλακές Αβέρωφ, 1954
Η νεαρή δημοσιογράφος Αλεξάνδρα Γκίκα, έξι μέρες πριν την εκτέλεση της κρατούμενης Ιουλίας Προβιού, επιχειρεί να της πάρει συνέντευξη. Έργο δύσκολο. Η Ιουλία, από τη στιγμή της σύλληψής της, δεν έχει μιλήσει σε κανέναν. Ποιο είναι το έγκλημα για το οποίο καταδικάστηκε; Φόνος διπλός, του συζύγου της και του παιδιού της.
Προσωπική άποψη: Παναγιώτα Γκουτζουρέλα
Δύσκολο το έργο της δημοσιογράφου. Με παραστάτη της τον δικηγόρο Δημήτρη Ατζαλίνα, πείθει τον διευθυντή της φυλακής να της δώσει χρόνο με την κρατούμενη. Για τις επόμενες έξι μέρες… Καταφέρνει το αδύνατο. Η Ιουλία, αργά και διστακτικά, αφηγείται τα γεγονότα που προηγήθηκαν, μέχρι το φονικό, από τη δική της πλευρά. Μνήμες συνυφασμένες με πόνο ξετυλίγονται σε ένα μικροσκοπικό, παγωμένο κελί των φυλακών Αβέρωφ και μας μεταφέρουν στα Τζουμέρκα, στους Ραφταναίους και στον κάμπο της Λάρισας, από το 1949 και έπειτα…
Η Ιουλία, μοναχοκόρη του Νικόλαου και της Στάσας Βένιου, μεγάλωσε πλουσιοπάροχα σε μια κοινωνία που η πλειοψηφία των ανθρώπων της μοχθούσε με ιδρώτα να βγάλει τα προς τα ζην. Όταν η μάνα της την έπεισε πως το καλό της είναι να παντρευτεί τον Γιωργίκη Προβιό, μεγαλοκτηματία στον κάμπο της Λάρισας, η Ιουλία συμφώνησε απερίσκεπτα, ξεχνώντας τα σκιρτήματα της νεανικής της καρδιάς και προσμετρώντας ως θετικό το ότι ο μέλλων σύζυγος είχε τα χρόνια του πατέρα της. Η ”μεγάλη” ζωή που ονειρευόταν δεν ήρθε ποτέ. Ζει σε ένα αφιλόξενο σπίτι με μόνη παρηγοριά την κόρη της, το Βγενιώ.
Σε μια διαλυμένη και ταραγμένη χώρα, η ζωή της Ιουλίας διαλύεται επίσης. Και καταλήγει στο διπλό φονικό για το οποίο κατηγορείται και δικάζεται ως ένοχη.
Στις αποσπασματικές αφηγήσεις της στη δημοσιογράφο, αρχίζουν να διαφαίνονται κάποια κενά στα ήδη γνωστά γεγονότα. Αρκούν για να πείσουν την Αλεξάνδρα να προσπαθήσει να μάθει την αλήθεια και, γιατί όχι, να αθωώσει την Ιουλία;
Τα χειρότερα μας σώζουν. Αυτά μας κρατούν ζωντανούς. Οι ευτυχίες όλων μας αναμετριούνται με τις δυστυχίες του κόσμου. Πόσο θλιβερό αυτό να είναι το υπόγειο μέτρο της χαράς μας…
Είναι το πρώτο βιβλίο του Γιώργου Σ. Πολίτη που διάβασα. Εντυπωσιάστηκα εξαρχής από το λεξιλόγιο, ταιριαστό, πλούσιο και απολύτως κατάλληλο για την εποχή και τις περιοχές που εκτυλίσσεται η ιστορία. Οι περιγραφές των τοποθεσιών είναι μαγευτικές, ρεαλιστικές, άρρηκτα δεμένες με τις προσωπικές μου μνήμες, μιας και η καταγωγή μου είναι από τις ορεινές περιοχές της Λάρισας και το σόι μου ασχολείται με την κτηνοτροφία.
Η ιστορία της Ιουλίας είναι πλεγμένη σε έναν ιστό μυστικών, εκδίκησης, πόνου. Τα πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα είναι αυτά που καθοδηγούν τις πράξεις των ανθρώπων. Μετά τον εμφύλιο και τον φόβο για κυριαρχία των κομμουνιστών, το κράτος προσπαθεί να ορθοποδήσει και τα χωρισμένα στρατόπεδα των πολιτικά φρονούντων ορίζουν σχέσεις και οικονομικές συναλλαγές. Σε αυτό το καθεστώς, η γυναίκα έχει δεύτερο ρόλο, το προξενιό είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος για γάμο, οι γονείς ξέρουν καλύτερα και αποφασίζουν για το μέλλον των παιδιών.
…οι άνθρωποι κάνουμε ένα λάθος… Αποφασίζουμε για το αν πράξαμε καλά ή όχι αφού δούμε το αποτέλεσμα, λησμονώντας τις αιτίες και τους λόγους που μας έκαναν να πάρουμε εκείνες τις αποφάσεις εκείνα τα χρόνια μας. Κάθε αποτέλεσμα γεννιέται από μια αιτία που σέρνει πίσω της χιλιάδες άλλες. Και ερμηνείες και λόγους και πράξεις.
Σε αυτόν τον σκληρό κόσμο, η Ιουλία εμφανίζεται ως ένα άμυαλο και άβουλο πλάσμα, με κύρια χαρακτηριστικά της να αλλάζει συνεχώς γνώμη και να μην ξέρει τι ζητάει από την ίδια αλλά και από τη ζωή της. Το δικαίωμα στον έρωτα το ανταλλάσσει με υποτιθέμενα μεγαλεία, με φαντασιώσεις ακριβών ρούχων και διασκεδάσεων στις μεγάλες πόλεις. Όταν τα όνειρά της συνθλίβονται με τον πιο βίαιο τρόπο, το μόνο που την παρηγορεί είναι η κόρη της. Αλλά ακόμα και η ύπαρξη του παιδιού λειτουργεί ως τροχοπέδη. Γιατί η Ιουλία συνεχίζει να ζει σε ένα προσωπικό κουκούλι, σβήνοντας επιλεκτικά από το οπτικό της πεδίο όσα την πληγώνουν, και παρασέρνει σε αυτό το μοναχικό βαλς της ζωής της και τη μικρή Βγενιώ. Θα μπορούσα ίσως να δικαιολογήσω την άβουλη στάση της λόγω των αιτιών που αναφέρω παραπάνω, αλλά η μητέρα της και η φίλη της έχουν εντελώς διαφορετική στάση απέναντι στη ζωή, διεκδικούν, αποφασίζουν, απαιτούν, ορμούν προς αυτά που θέλουν. Ζητιανεύει την αγάπη και την τρυφερότητα και κάθε φορά της την στερούν. Σε κάθε της απόφαση να αλλάξει τη ζωή της η Ιουλία, αφήνει τα ηνία στους άλλους. Ακόμη κι όταν αισθάνεται πως απειλείται, δεν καταφέρνει να αποτινάξει από πάνω της την ανημποριά και την αίσθηση πως κανείς δεν μπορεί να τη βοηθήσει. Το αξιοπρόσεκτο είναι πως δεν καταλογίζει ευθύνες σε κανέναν, όλα τα γεγονότα της ζωής τα δέχεται μοιρολατρικά.
Αποδέχτηκα τη ζωή μας όπως ήταν και όχι όπως θα ‘θελα να είναι. Παράτησα τη χαρά που σου δίνει εκείνο το δήθεν, εκείνο το μακρινό που φαντάζεσαι και σε ταΐζει γάλα παραμυθιού, που σε χορταίνει με αρώματα πλαστά και, γι’ αυτή τη χόρταση, σου ζητάει ύστερα πληρωμές και στεναχώριες. Πως αλλιώς τα θέλησες, αλλιώς τα πίστεψες, μα κρίμα, δεν ήταν έτσι.
Τα πρόσωπα που συνθέτουν το πλαίσιο της ζωής της Ιουλίας είναι πολλά. Άλλα με πρωταγωνιστικό ρόλο, άλλα με δευτερεύοντα, όλα προσθέτουν το δικό τους κομμάτι στην ιστορία. Χαρακτήρες διαφορετικοί, με καλά καμωμένο υπόβαθρο, δυνατές προσθήκες που πλαισιώνουν τον αδύναμο ενωτικό κρίκο, την Ιουλία. Και όσο ασύνδετα φαίνονται στην αρχή μερικά γεγονότα, ο συγγραφέας με μαεστρία τα ενώνει και δημιουργεί μία συγκλονιστική ιστορία με έντονη πλοκή και συνεχή ροή νέων στοιχείων που ανεβάζουν την αδρεναλίνη στον αναγνώστη.
Μπορεί μια ιστορία που εκτυλίσσεται πριν από εβδομήντα χρόνια να θεωρηθεί σύγχρονη; Η συγκεκριμένη σίγουρα μπορεί. Πάντα θα υπάρχουν Ιουλίτσες που αφήνουν τους άλλους να αποφασίζουν γι’ αυτές. Και σίγουρα πάντα θα υφίστανται άνθρωποι που θα βάζουν το προσωπικό τους όφελος πάνω από όλα.
Ένα βιβλίο που χαρακτηρίζεται από ειλικρίνεια. Δυνατό, δραματικό και πολύπλευρο. Μέσα στις σελίδες του, πέρα από την απλή αφήγηση, συνυπάρχουν αλήθειες που ο αναγνώστης δεν μπορεί να προσπεράσει γυρνώντας απλά σελίδα. Αποτελεί μια ωδή στην εσωτερική ανάγκη του ανθρώπου να φτάσει το υπέρτατο μέσα από την αποτίναξη των κοινωνικών συμβάσεων και στερεότυπων που χρησιμοποιεί ως ασπίδα, κυρίως για τις λανθασμένες του επιλογές.
Υπήρξε τελικά δικαίωση; Κατάφερε η Αλεξάνδρα Γκίκα να φτάσει στην άκρη του νήματος και έμαθε την αλήθεια για το ποιος σκότωσε τον Γιωργίκη Προβιό και το Βγενιώ; Αθωώθηκε η Ιουλία; Επήλθε η λύτρωση; Θα σας αφήσω να το ανακαλύψετε μόνοι σας.
…πάντα οι αλήθειες θα έχουν περισσότερες από μία όψεις.
Περίληψη: Το προξενιό της Ιουλίας Βένιου με τον μεγαλοκτηματία Γιωργίκη Προβιό έμελλε να γίνει το σπουδαίο νέο ολάκερου του κάμπου της Λάρισας. Έπειτα από μερικά χρόνια, ο επίλογος του γάμου της σφραγίζεται με τη δολοφονία του συζύγου και της τρίχρονης κόρης της. Η ίδια, έχοντας καταδικαστεί σε θάνατο, παραμένει αμίλητη, αποδεχόμενη τη μοίρα και, συνεκδοχικά, την ενοχή της.
Έξι ημέρες πριν από την εκτέλεσή της, η νεαρή δημοσιογράφος Αλεξάνδρα Γκίκα προσπαθεί να της πάρει μια συνέντευξη μέσα στις Φυλακές Αβέρωφ, όπου και κρατείται· στο πλευρό της ο δικηγόρος Δημητρός Ατζαλίνας.
Οι αχνές μνήμες της καταδικασμένης, που δείχνει να ξυπνάει από τον λήθαργο, θα τους γυρίσουν πέντε χρόνια πίσω, στη μετεμφυλιακή εποχή τον Δεκέμβριο του 1949. Η αφήγησή της γεννά και στους δύο ζωηρές υποψίες πως υπάρχει μια «πλάγια ιστορία», μια δεύτερη εξήγηση των γεγονότων που η αποδοχή και απόδειξή της μπορεί να την αθωώσει. Αλλά ο χρόνος που τους απομένει είναι λιγοστός.
Υποθέσεις, συνδέσεις γεγονότων, συνειρμοί, αποφάσεις κι ένας αγώνας δρόμου για να αποδείξουν την αθωότητά της, ενώ οι δείκτες του ρολογιού έχουν ξεκινήσει ήδη να μετρούν αντίστροφα. Τα γεγονότα δικαιολογούν κάθε ψήγμα αισιοδοξίας.
Η αλήθεια, όμως, δεν έχει φανερώσει την τελική της όψη…
Στοιχεία βιβλίου
Τίτλος: Το προξενιό της Ιουλίας
Συγγραφέας: Γιώργος Σ. Πολίτης
Εκδόσεις: Ψυχογιός
Σελίδες: 416
Έτος έκδοσης: 2020
ISBN: 978-618-01-3421-6
Επιμέλεια κειμένου: Ζωή Τσούρα
Υποστηρίξτε το blog μας με μία δωρεά, πατώντας εδώ
