Ο Σπύρος Πετρουλάκης είναι γνωστός στο ευρύ κοινό από τις μεταφορές των «Σασμός» και «Ναυάγιο» στη μικρή οθόνη. Γενικά, η πένα του κυρίου Πετρουλάκη μεταφέρει στο χαρτί διαχρονικά κοινωνικά ζητήματα. Η νέα κυκλοφορία του «Αυγή: Το θαμμένο τετράδιο» έχει ως θεματική τα βάσανα που έχουν υποστεί οι εξόριστες στο Παλαιό Τρίκερι.
Προσωπική άποψη: Μαρία Στρατή
Ο Ελληνικός Εμφύλιος συνεχίζει να αποτελεί μια ανοιχτή πληγή για την ελληνική κοινωνία. Για τις νεότερες γενιές αποτελεί ένα σχεδόν άγνωστο κομμάτι της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας, αφού δεν γίνεται σχεδόν καμία αναφορά σε αυτήν την ταραχώδη περίοδο στο μάθημα της Ιστορίας. Επίσης, πολλές οικογένειες, και από τις δύο πλευρές, αποφεύγουν να αγγίξουν και να μιλήσουν γι’ αυτό το θέμα, φοβούμενες τις οδυνηρές αναμνήσεις. Αρκετοί ντρέπονται να αποκαλύψουν στα παιδιά τους ότι αδέλφια βασάνιζαν τα αδέλφια τους, γονείς αποκλήρωσαν τα παιδιά τους, καθώς επίσης και ότι οι πατεράδες τους βασάνισαν παιδικούς τους φίλους.
Ο Σπύρος Πετρουλάκης μας μεταφέρει στο Παλαιό Τρίκερι, τόπο εξορίας 5.000 γυναικών, κάνοντας αναφορά στα θαμμένα τετράδια εξόριστων γυναικών, μερικά εκ των οποίων βρέθηκαν σε κουφάλες δέντρων. Κάποιες από τις εξόριστες στο Παλαιό Τρίκερι, τη Μακρόνησο και τη Χίο κρατούσαν ημερολόγιο, καταγράφοντας όσα φριχτά βίωναν από τους βασανιστές τους στους τόπους εξορίας.
Η Αυγή, η ηρωίδα του Σπύρου Πετρουλάκη, την οποία εμπνεύστηκε από την προσωπικότητα της εμβληματικής εξόριστης Πότας Κακκαβά, καταγράφει τα βάσανα που περνά στον τόπο εξορίας της, καθώς επίσης και την ελπίδα της να ελευθερωθεί και να δημιουργήσει το σπιτικό της μαζί με τον αγαπημένο της Αιμίλιο.
Ξαφνικά, σχεδόν 70 χρόνια μετά, το τετράδιο της Αυγής καταλήγει στα χέρια της έφηβης Αναστασίας, η οποία παραθέριζε με τους γονείς της στο Παλαιό Τρίκερι. Η Αναστασία, ψάχνοντας τα τσιγάρα της στην κρυψώνα της –μια κουφάλα δέντρου– βρήκε το τετράδιο της Αυγής, το οποίο ήταν σε άθλια κατάσταση. Μέχρι να ανακαλύψει το τετράδιο της Αυγής, η Αναστασία βαριόταν στο Παλαιό Τρίκερι διότι δεν έβρισκε κάποια ενδιαφέρουσα δραστηριότητα.
Στις πρώτες σελίδες μας συστήνεται η Αυγή.
«Το όνομά μου είναι Αυγή. Αυγή, σκέτο. Γεννήθηκα στις 25 Νοέμβρη του 1931 στα περίχωρα της Λαμίας. Βρίσκομαι στο Παλαιό Τρίκερι περίπου έναν χρόνο.
Με έφεραν εδώ τον Ιούνιο του 1949 μαζί με άλλες γυναίκες.
Το Τρίκερι όμως δεν είναι τόπος εξορίας. Είναι η ίδια η κόλαση πάνω στη γη. Όχι το νησί ασφαλώς, αλλά εκείνοι που κρατάνε τις τύχες μας στα χέρια τους. Οι δεσμοφύλακές μας. Αυτοί είναι η κόλασή μας».
Οι γονείς της Αναστασίας, Ηλίας και Μαριλένα, συμμερίζονται τον ενθουσιασμό της έφηβης κόρης τους να μάθει την ιστορία της εξόριστης Αυγής και, παράλληλα, να ψάξει και να μάθει για τον Ελληνικό Εμφύλιο.
«Δεν κατάλαβα και πολλά, αλλά αυτή η γυναίκα πρέπει να έζησε πολλές δύσκολες καταστάσεις στο νησί. Μπαμπά, γίνονταν βασανιστήρια τότε; ”
“Δυστυχώς, ναι” απάντησε με ειλικρίνεια ο Ηλίας, νιώθοντας ωστόσο άβολα με την κουβέντα αυτή. Δεν ήθελε να συζητάει τέτοια θέματα με την κόρη του, αλλά εκείνη έδειχνε ζωηρό ενδιαφέρον.
“Ναι, κορίτσι μου. Στις εξορίες και στις φυλακές δεν γίνονταν διακρίσεις.»
Στις σελίδες του τετραδίου, εκτός από την ιστορία της Αυγής, μαθαίνουμε την ιστορία της δυναμικής Μαρίας, της νεαρής Αντιγόνης, των αδερφών Γιωργίτσας και Σμαρούλας, της Ζηνοβίας, και πολλών άλλων γυναικών, η προσωπική ιστορία των οποίων αποτυπώνει μια από τις πιο μαύρες σελίδες της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας. Επίσης, μαθαίνουμε και για όλους αυτούς που αναγκάστηκαν να υπογράψουν δήλωση μετανοίας, ζώντας με τύψεις το υπόλοιπο της ζωής τους.
Διαβάζοντας το τετράδιο της Αυγής, η Αναστασία και ο πατέρας της Ηλίας θα ανακαλύψουν μια μοιραία σύνδεση της οικογένειάς τους με την τότε εξόριστη Αυγή. Ποια η σχέση του διοικητή του τόπου εξορίας, που απαιτούσε να τον αποκαλούν Θεό, με την Αυγή και τον Ηλία;
Ο συγγραφέας, έχοντας κάνει ενδελεχή έρευνα και κυρίως εξετάζοντας τις εκδοχές και των δύο πλευρών, παραθέτει τα γεγονότα, ακροβατώντας μεταξύ παρόντος και παρελθόντος. Προσωπικά, βρήκα αρκετά ενδιαφέρον τον τρόπο με τον οποίο ο Σπύρος Πετρουλάκης ενέταξε τις προσωπικότητες του πρωτοπόρου γιατρού Γεωργίου Καραμάνη, ο οποίος αφιέρωσε τη ζωή του στη θεραπεία της φυματίωσης, καθώς και της εμβληματικής παιδαγωγού Ρόζας Ιμβριώτη. Επίσης, ο συγγραφέας προσάρμοσε την πλοκή και τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ υπαρκτών και μη υπαρκτών προσώπων, έτσι ώστε να σκιαγραφηθεί όσο το δυνατόν καλύτερα το ιστορικό πλαίσιο της εποχής του Εμφυλίου.
Οι ήρωες του Πετρουλάκη καταβάλλουν μια προσπάθεια να επισημάνουν τα λάθη και των δύο πλευρών, καλώντας όλους εμάς τους αναγνώστες να ερευνήσουμε και να μάθουμε για τον Ελληνικό Εμφύλιο, διότι μόνο τότε θα επουλωθούν οι πληγές του παρελθόντος, και ίσως διορθωθούν και κάποιες παθογένειες, οι οποίες εξακολουθούν να βασανίζουν την ελληνική κοινωνία.
Περίληψη: «Το όνομά μου είναι Αυγή. Αυγή, σκέτο. Γεννήθηκα στις 25 Νοέμβρη του 1931 στα περίχωρα της Λαμίας. Βρίσκομαι στο Παλαιό Τρίκερι περίπου έναν χρόνο. Με έφεραν εδώ τον Ιούνιο του 1949 μαζί με άλλες γυναίκες.
Το Τρίκερι όμως δεν είναι τόπος εξορίας. Είναι η ίδια η κόλαση πάνω στη γη. Όχι το νησί ασφαλώς, αλλά εκείνοι που κρατάνε τις τύχες μας στα χέρια τους. Οι δεσμοφύλακές μας. Αυτοί είναι η κόλασή μας».
Η γυναικεία φύση μοιάζει με τον αέρα: είναι αόρατη, αλλά και πανίσχυρη. Ανακαλύπτοντας ένα παλιό τετράδιο, η Αναστασία ταξιδεύει στο ολέθριο παρελθόν. Όταν οι δύο πλευρές βρίσκονται εβδομήντα χρόνια μετά μπροστά σε έναν καθρέφτη, μύθοι και πραγματικότητες έχουν μόνο μία όψη. Την αλήθεια.
Στοιχεία βιβλίου
Τίτλος: Αυγή, το θαμμένο τετράδιο
Συγγραφέας: Σπύρος Πετρουλάκης
ISBN: 978-618-02-5230-9
Σελίδες: 480
Ημ. Έκδοσης: 1/3/2024
Εκδόσεις: Μίνωας
Επιμέλεια: Ζωή Τσούρα
Δημιουργία κεντρικής εικόνας: Νεκταρία Βαρσαμή-Πουλτσίδη
Υποστηρίξτε το blog μας με μία δωρεά, πατώντας εδώ
