Η επιστροφή – Φιλομήλα Λαπατά

Η επιστροφή  

  Προσωπική άποψη: Ποτίτσα Πιερρουτσάκου

«Η Επιστροφή» αποτελεί τον 1^ο τόμο της σειράς που η συγγραφέας αποφάσισε να γράψει για την ιστορία της Ελλάδας τα τελευταία 200 χρόνια.

Όπως διάβασα σε μία συνέντευξή της, οι ιστορίες που διαδραματίζονται είναι αληθινές, με αλλαγμένα τα ονόματα. Η σειρά ονομάζεται “Οι Κόρες της Ελλάδας“.

Η Φιλομήλα Λαπατά αγαπά και υποστηρίζει το ιστορικό μυθιστόρημα, είδος που αγαπώ και θαυμάζω κι εγώ πολύ, γι’αυτό και «Η Επιστροφή» ‘κόλλησε’ στα δάχτυλά μου μέχρι που τελείωσε. Η προεπαναστατική περίοδος στην Ελλάδα δεν έχει παρουσιαστεί αρκετά, και το γεγονός πως το θέμα μας αντλείται από την περίοδο του 1800 είναι από μόνο του τρομερά ενδιαφέρον.

Το μυθιστόρημά μου έχει τρία επίπεδα… Το ιστορικό, την ιστορία των ηρώων μου, και το ψυχολογικό… Στο ψυχολογικό χτίζεται όλη η ιστορία… Χρόνιος θυμός και πίκρα κατατρώνε την ενέργεια της πρωταγωνίστριάς μου», λέει σε μία παρουσίαση του βιβλίου της η συγγραφέας. «Δεν ξεπερνούμε ποτέ τα τραύματά μας ώστε να μην μας επηρεάζουν τη ζωή μας… Πιστεύω μέσα μας υπάρχει ένας χώρος, “η ενδοχώρα μας”, όπου γίνονται όλες οι διεργασίες… Πείτε την ψυχή… Πείτε την καρδιά… Πείτε την όπως θέλετε… Εκεί γίνονται οι συναισθηματικές μας εργασίες. Η κεντρική ιδέα γι’ αυτό το μυθιστόρημα είναι η εξής, το ιερότερο μάθημα απ’ όλα είναι η ίδια η ζωή. Και ζήσανε αυτοί καλά στον αιώνα τον άπαντα; Μα πότε η πραγματική ζωή είναι έτσι;

Οι ζωές δύο γυναικών στην Αθήνα εκείνης της εποχής μάς απασχολούν σε αυτό το αυτοτελές έργο. Η μία, σύζυγος μεγάλου αγωνιστή-επαναστάτη, καταπιεσμένη στη συζυγική της ζωή και στιγματισμένη ως «στέρφα», μπορεί και ανθίζει ως γυναίκα και ως άνθρωπος μετά από την χηρεία της. Δημιουργική, γλυκιά, όμορφη και πολύ έξυπνη, συναντά τον μεγάλο έρωτα της ζωής της στα μάτια του Σέργιου, που έρχεται να διαμείνει στην λοκάντα της (ενοικιαζόμενα δωμάτια της εποχής).

Η δεύτερη, πληρώνει με τον χειρότερο τρόπο την απίστευτη θυσία που κάνει για να σώσει τον πατέρα της από τον θάνατο και φεύγει θυμωμένη από την Ελλάδα για 20 χρόνια, έχοντας συναντήσει τον έρωτα στην αγκαλιά ενός Τούρκου. Γυρίζει για να εκδικηθεί, γεμάτη μίσος για την συμπεριφορά δύο ανθρώπων που αγαπούσε και πίστευε. Μόλις έρχεται αντιμέτωπη με εκείνους, τα αντικρουόμενα συναισθήματα τής «καίνε» την καρδιά. Αναζητά την λύτρωσή της… Θα τα καταφέρει;

Δυναμισμός, εξυπνάδα, περηφάνια, αξιοπρέπεια, διακρίνουν τις ηρωίδες μας, που η πένα της συγγραφέως μάς κάνει να αγαπήσουμε και να νοιώσουμε ακριβώς τα συναισθήματά τους. Η εποχή εκείνη πολύ δύσκολη για όλους, πόσο μάλλον για τις γυναίκες, και γι’αυτό οι ιστορίες τους γίνονται ακόμη πιο φωτεινές μέσα στην μουντάδα του περιβάλλοντος. Χαρακτήρες διάφοροι σκιτσάρουν την καθημερινότητα: η αμόρφωτη υπηρέτρια, ο αμετανόητος επαναστάτης, η Γερακίνα, η μουγκή θεία, ο πιστός, πανέξυπνος οδηγός-μεταφορέας-έμπιστος φύλακας που όλοι αναγνωρίζουν την αξία του!

Έμεινε ο ξένος ακίνητος. Μα πού βρισκόταν; Σε ποιον τόπο; Σε ποια πρωτεύουσα; Και ποια ήταν η Κοραλία Τζάβαλου; Έκλεισε στιγμιαία τα μάτια θέλοντας να κρατήσει το συμβάν ακέραιο, να το επεξεργαστεί. Εδώ κλονίζονταν οι βεβαιότητές του. Όχι, δεν ήθελε να κρίνει, ούτε να καταδικάσει κανέναν. Ήθελε να κατανοήσει, να καταλάβει το συλλογικό ασυνείδητο ενός λαού, το ένστικτο, την παρόρμησή του. Γιατί η Ελλάδα, στην ανατολή του καινούριου μέλλοντός της, δεν ήταν μία χώρα, μια γη. Ήταν μια συγκεκριμένη ιδέα στον κόσμο, μια συμπεριφορά, ένα κλειδί αποκρυπτογράφησης της παγκόσμιας ιστορίας. Αυτά προσπαθούσε να ξεδιαλύνει στο μυαλό του ο Βογιατζόγλου, αλλά ο νους του είχε γεμίσει ολόκληρος απ’την λοκαντιέρα. Μπροστά στα μάτια του αποκαλυπτόταν μια γυναίκα-πρότυπο της κληρονομικής ομορφιάς των γυναικών της Ελλάδας.

Οι σκηνές από τον Πειραιά, την Αθήνα, τον Ελαιώνα, την οδό Πειραιώς που τότε φτιαχνόταν, τα καφενεία με τον καφέ στη χόβολη και τους ναργιλέδες, πρόβαλαν στα μάτια μου σαν ζωγραφικοί πίνακες.

Εννοείται πως το βιβλίο αυτό το συνιστώ ανεπιφύλακτα! Ανυπομονώ να διαβάσω τον δεύτερο τόμο που μόλις κυκλοφόρησε! Είμαι σίγουρη ότι θα με μαγέψει όπως και ο πρώτος!

Ψάχνει τον πόνο, που τόσα χρόνια την έκοβε στα δυο και δεν μπορεί να τον βρει μέσα σ’αυτή την κάμαρα, μέσα σ’αυτό το σπίτι, εκεί που τον είχε νιώσει για πρώτη φορά, αναπόσπαστο στοιχείο της προσωπικότητάς της. Κοιτάζει ξανά τον πατέρα της. Την περιεργάζεται κι εκείνος με τη σειρά του σε μία στιγμή πνευματικής διαύγειας. Ποιος ξέρει τι να σκέφτεται…

Περίληψη: Μια γυναίκα, κόρη οικογένειας επιφανών αγωνιστών της Επανάστασης του 1821, επιστρέφει στην Αθήνα του 1836, έπειτα από αναγκαστική εικοσαετή απομάκρυνση απ’ την Ελλάδα. Μια Ελληνίδα με προφίλ για μενταγιόν, η οποία δεν αγαπήθηκε όσο της άξιζε στην πατρίδα της και γι’ αυτό στα μάτια της κρύβει τον πόνο της γυναίκας που της έκλεψαν την εφηβεία, επιστρέφει για να διεκδικήσει πίσω τον εαυτό της, για να εκδικηθεί όσους της στέρησαν την ταυτότητά της, για να μπορέσει να ζήσει.

Βαθιές πληγές και ανοιχτοί λογαριασμοί προκαλούνται από μια θυσία η οποία κατέληξε σε έναν απαγορευμένο έρωτα που σημάδεψε τη ζωή μιας αρχοντικής οικογένειας κατά τη διάρκεια των προεπαναστατικών χρόνων στην Αθήνα. Ατμοσφαιρικές καταστάσεις, μυστήρια και γρίφοι της ανθρώπινης ύπαρξης, κυριαρχούν σε ένα κοινωνικό περιβάλλον όπου η παρουσία του άντρα βαραίνει ασφυκτικά. Εκδίκηση, συγχώρεση και λύτρωση, γεννούν έντονα συναισθήματα στους ήρωες αυτής της κοινωνικής τοιχογραφίας. Ως προϊόν ιστορικής έρευνας, καταγράφεται μια λεπτομερέστατη περιγραφή της καθημερινής αθηναϊκής ζωής, με ανάλυση χαρακτήρων και επιμέρους ιστορίες που δένουν με την κεντρική ιστορία και πλουτίζουν την πλοκή. Έρωτες, πόλεμοι, πολιτική, σχέσεις Ελλήνων και Τούρκων, οθωμανική εξουσία, συνθέτουν τον μύθο του αφηγήματος.

Η Φιλομήλα Λαπατά σκιαγραφεί το πορτρέτο της Αθήνας του 1800, με ολοκληρωμένους χαρακτήρες που ξεδιπλώνονται σε μια ρεαλιστική και συναρπαστική πλοκή, θίγοντας θέματα ανθρωπίνων σχέσεων και υπαρξιακής αναζήτησης. Ανασυνθέτει, με έναν δικό της τρόπο, την ατμόσφαιρα μιας ολόκληρης εποχής της Ιστορίας μας. Μιλάει για τη ζωή, τη μοίρα, τις επιλογές μας, τις σχέσεις, τη μνήμη ως κατάρα, το μίσος, την οργή, την υπέρβαση ορίων, και τη λύτρωση.

 

 

Υποστηρίξτε το blog μας με μία δωρεά, πατώντας εδώ