Στη σημερινή συνέντευξη στους Θεματοφύλακες Λόγω Τεχνών, φιλοξενείται η εκπαιδευτικός και συγγραφέας Δέσποινα Ηρακλέους, με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου της «Το μυστικό» από τις εκδόσεις Διάπλαση.
Συνέντευξη
Ρωτάει η Αγγελίνα Παπαθανασίου
Καλησπέρα. Ευχαριστούμε πολύ για τη συνέντευξη που μας παραχωρείτε. Εκπαιδευτικός και συγγραφέας με αρκετές διακρίσεις στο ενεργητικό σας. Πώς προέκυψε η συγγραφή στη ζωή σας; Ήρθε τυχαία ή ήταν ένα όνειρο ζωής που έγινε πραγματικότητα;
Δ.Η. Ευχαριστώ πάρα πολύ για τη φιλοξενία. Ποτέ δεν ονειρευόμουν να γίνω συγγραφέας. Αυτή είναι η αλήθεια. Ούτε μεγάλωσα με βιβλία. Στο χωριό δεν είχαμε ούτε βιβλιοπωλείο ούτε δημοτική βιβλιοθήκη. Ούτε και οι γιαγιάδες μου που με μεγάλωσαν είχαν. Αυτό όμως νομίζω μου έδινε την ευκαιρία να φαντάζομαι πράγματα. Πολύ αργότερα ανακάλυψα τα κόμικς που με μάγεψαν. Όταν έγινα δασκάλα διάβαζα και διαβάζω πολλά παραμύθια στα παιδιά. Μια μέρα όμως που δεν θα ξεχάσω ποτέ, είχε έρθει μια μητέρα στην τάξη και μου ανακοίνωσε ότι είχε πεθάνει ο σύζυγός της από καρκίνο. Το παιδί που έχασε τον πατέρα του, έμενε για ατέλειωτες ώρες κάτω από το θρανίο και δεν έβγαινε. Κρατούσε το πράσινο σίδερο γερά για να μην τον τραβήξει κανένας. Ένιωθα χαμένη. Δεν ήξερα τι να κάνω. Άρχισα να του αφήνω παραμύθια κάτω από το θρανίο και συνέχιζα το μάθημα. Τον έβλεπα που τα διάβαζε ή τα φυλλομετρούσε. Μετά από μέρες άρχισε να κάθεται στην καρέκλα του. Συνειδητοποίησα τη μεγάλη δύναμη που έχουν τα παραμύθια. Και κάπως έτσι άρχισα να γράφω.
Έχετε λάβει δυο φορές το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας για μικρά παιδιά. Εκτός από χαρά και ικανοποίηση, οι διακρίσεις σας δημιουργούν άγχος για το επόμενο βιβλίο;
Δ.Η. Οι διακρίσεις είναι σημαντικές, αλλά πιο σημαντικό είναι να αγαπηθούν από τα παιδιά. Σίγουρα θέλω τα επόμενα έργα μου να είναι πολύ προσεγμένα και υπάρχει πάντοτε το άγχος. Δεν είναι εύκολη η δημιουργία ενός λογοτεχνικού έργου.
Από τις εκδόσεις Διάπλαση κυκλοφορεί το βιβλίο σας με τίτλο «Το μυστικό». Μια ιστορία για τη δύναμη της φαντασίας και τις επιστήμες. Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης για να γεννηθεί αυτό το βιβλίο;
Δ.Η. Πάντοτε διερωτώμουν πώς οι επιστήμονες έκαναν ανακαλύψεις, οι εφευρέτες πώς σκέφτηκαν και έκαναν απίστευτες εφευρέσεις. Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν είχε κάποτε πει ότι η φαντασία είναι πιο σημαντική από τη γνώση. H γνώση είναι περιορισμένη, η φαντασία μπορεί να «περικυκλώσει» τον κόσμο, να σε πάρει παντού.
Το 1970, στην Μπολόνια, ο Τζιάνι Ροντάρι βραβεύεται για το έργο του με το σπουδαίο βραβείο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν. Στην ομιλία του στην τελετή βράβευσής του αναφέρει: «Και τι εννοούμε, άραγε, όταν λέμε σοβαροί άνθρωποι; Ας πάρουμε την περίπτωση του Ισαάκ Νεύτωνα. Κατά τη γνώμη μου, ήταν πολύ σοβαρός άνθρωπος. Αν αληθεύουν όσα λένε, μία μέρα καθόταν κάτω από ένα δέντρο, μια μηλιά και του έπεσε ένα μήλο στο κεφάλι.
»Οποιοσδήποτε άλλος στη θέση του θα είχε πει δύο τρεις κουβεντούλες, όχι και τόσο ευγενικές, και θα είχε βρει ένα άλλο δέντρο να καθίσει κάτω από τη σκιά του. Αντιθέτως, ο Νεύτωνας άρχισε να αναρωτιέται: Και γιατί αυτό το μήλο έπεσε προς τα κάτω; Και γιατί δεν πέταξε προς τα πάνω; Ποια μυστήρια δύναμη το τράβηξε προς τα κάτω;
»Ένας άνθρωπος που δε διαθέτει φαντασία, ακούγοντας αυτές τις διηγήσεις, θα έλεγε: “Αυτός ο Νεύτωνας δεν είναι και πολύ σοβαρός άνθρωπος, μιας και πιστεύει σε μυστηριώδεις δυνάμεις. Μπορεί ίσως να πιστεύει ότι θα υπάρχει και κάποιος μάγος μέσα στη γη, να πιστεύει ότι τα μήλα μπορούν να πετάνε όπως το χαλί στις Χίλιες και μια νύχτες και να πιστεύει ακόμη στα παραμύθια, παρά την ηλικία του”.
»Εγώ πιστεύω ότι ο Νεύτωνας ανακάλυψε τους νόμους της βαρύτητας, ακριβώς επειδή είχε μυαλό ανοιχτό προς όλες τις κατευθύνσεις, ήταν ικανός να φαντάζεται άγνωστα πράγματα, διέθετε μεγάλη φαντασία και ήξερε να την αξιοποιεί. Χρειάζεται και τεράστια και δυνατή φαντασία για να μπορείς να είσαι ένας αληθινός επιστήμονας, για να φαντάζεσαι πράγματα που ακόμη δεν υπάρχουν και να τα ανακαλύπτεις…».
Όταν είχα ακούσει διαδικτυακά την ομιλία του Ευγένιου Τριβιζά με τίτλο «Επιστήμη και φαντασία», που μπορείτε να βρείτε στο διαδίκτυο, άρχισα να γράφω «Το μυστικό». Είναι μια ομιλία που πιστεύω ότι όλοι όσοι εργάζονται με παιδιά πρέπει να ακούσουν.
Διαβάστε την άποψή μας για το βιβλίο: Το μυστικό
Η Κατερίνα Σωτηροπούλου το εικονογράφησε. Κατάφερε με τις εικόνες της να αποδώσει τους ήρωές σας όπως τους είχατε πλάσει με τη φαντασία σας; Μιλήστε μας λίγο για τη συνεργασία σας.
Δ.Η. Πρώτη φορά συνεργάζομαι με την Κατερίνα. Δεν επεμβαίνω στη δουλειά της εικονογράφου. Είναι πολύ ταλαντούχα πλάσματα που θαυμάζω. Εγώ ζω Κύπρο, η Κατερίνα Ελλάδα, οπότε οι συνομιλίες μας ήταν διαδικτυακές. Στην αρχή ορίσαμε το πλαίσιο. Η εικονογράφηση έπρεπε να αποτυπώσει την εποχή που έζησε ο Αλέξανδρος Φλέμινγκ. Η Κατερίνα είχε μια υπέροχη ιδέα. Μετέφερε την ατμόσφαιρα της εποχής συνδυάζοντας τις εικόνες της με ασπρόμαυρες φωτογραφίες χρησιμοποιώντας την τεχνική του digital collage.
Τα παιδιά περνούν πολλές ώρες μπροστά σε μια οθόνη. «Σκοτώνουν» τη φαντασία τους οι «έξυπνες οθόνες»; Πόσο κοντά στο βιβλίο είναι τα παιδιά στην Κύπρο;
Δ.Η. Δεν έχω στοιχεία με ερευνητικά δεδομένα, αλλά από την επαφή μου με τα παιδιά, το βιβλίο δεν είναι κάτι που αγαπούν ιδιαίτερα. Είναι πολλοί οι λόγοι βέβαια. Η κατάσταση στην Κύπρο είναι ίδια με την Ελλάδα. Οι «έξυπνες οθόνες» είναι ένας μόνο λόγος. Αν το παιδί δεν βλέπει τον γονιό του να διαβάζει βιβλία, αν δεν έχει μέσα στο περιβάλλον του, γύρω του, όμορφα βιβλία, αν δεν δημιουργήσουμε πολύ ωραία, διασκεδαστικά προγράμματα φιλαναγνωσίας, πλούσιες βιβλιοθήκες για παιδιά και εφήβους, τότε το παιδί θα μένει μακριά.
Αυτή την περίοδο υπάρχουν νέοι ήρωες που σας βασανίζουν γλυκά περιμένοντας να πάρουν σάρκα και οστά;
Δ.Η. Προς το παρόν βρίσκονται σε πρόχειρα χαρτιά. Η καθημερινότητα σε οδηγεί μακριά τους. Οι συγγραφείς δεν μπορούν να βιοποριστούν από τα έργα τους. Τουλάχιστον στην Κύπρο και στην Ελλάδα. Έτσι επιλέγουν άλλο επάγγελμα, με πολλές απαιτήσεις τις περισσότερες φορές, που απορροφά τον χρόνο και την ενέργειά τους. Οι ήρωες/ηρωίδες μπορεί να περιμένουν μήνες ή χρόνια για να είναι έτοιμοι να εμφανιστούν και σε άλλους.
Λίγο πριν ολοκληρώσουμε τη συνέντευξη, θα θέλατε να πείτε κάτι στους αναγνώστες μας;
Δ.Η. Να μη σταματήσουν ποτέ να φαντάζονται τα αδύνατα! Και να ρωτούν συνέχεια «γιατί;».
Σας ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σας. Καλή δημιουργική συνέχεια.
Επιμέλεια κειμένου: Ζωή Τσούρα
Δημιουργία κεντρικής εικόνας: Νεκταρία Βαρσαμή-Πουλτσίδη
Υποστηρίξτε το blog μας με μία δωρεά, πατώντας εδώ
