Το Έτος της Χάριτος. Ένα δυνατό και καθηλωτικό δυστοπικό μυθιστόρημα στα βήματα της Ιστορίας της Θεραπαίνιδας.
Προσωπική άποψη: Ζωή Τσούρα
Η δεκαεξάχρονη Τίρνι Τζέιμς ζει σε μία εφιαλτική κοινωνία, όπου οι γυναίκες είναι πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Υπάρχουν μόνο για να γίνονται σύζυγοι και μητέρες, ή εργάτριες, και δεν έχουν δικαίωμα επιλογής και αυτοδιάθεσης σε τίποτε. Η σεξουαλικοποίηση των έφηβων κοριτσιών είναι αποτροπιαστικά κανονικοποιημένη. Και φυσικά, φταίνε τα ίδια για τα συναισθήματα που προκαλούν στους άντρες. Ευθύνεται η μαγεία στο αίμα τους, λένε, και έτσι τις στέλνουν για έναν χρόνο σε μία κατασκήνωση για να «εξαγνιστούν» και να απαλλαγούν από αυτήν. Όποια επιβιώσει, δηλαδή, καθώς η μαγεία τους είναι απρόβλεπτη και επικίνδυνη και για τις ίδιες.
Η Τίρνι, όσο κι αν μισεί αυτόν τον νοσηρό τρόπο ζωής, όσο κι αν ονειρεύεται έναν διαφορετικό κόσμο, όταν το σχέδιό της να ξεφύγει τινάζεται στον αέρα, θα αναγκαστεί να μπει στην αρένα του Έτους της Χάριτος και να κάνει τα πάντα για να επιζήσει. Μέσα στην κατασκήνωση, τα κορίτσια δημιουργούν τη δική τους ζούγκλα, και έξω από αυτήν καραδοκούν οι λαθροκυνηγοί, έτοιμοι να αρπάξουν όποιο κορίτσι ξεστρατίσει, για να το διαμελίσουν και να πουλήσουν τα κομμάτια της για καλλυντικά που υπόσχονται υγεία και νεότητα.
Είτε θα επιστρέψει ζωντανή, για να γίνει ισόβια σκλάβα κάποιου άντρα, είτε θα επιστρέψει σε μπουκαλάκι, κι οι μικρότερες αδερφές της θα πληρώσουν το τίμημα της αποτυχίας της αυτής.
Ξεκίνησε με χαζά πράγματα, όπως το να θέτει η μία στην άλλη μικρές προκλήσεις ώστε να απελευθερώσουν τη μαγεία τους, να τραγουδούν ύμνους της Εύας και να πλέκουν στέμματα από λουλούδια με την πρωινή δροσιά και να διηγούνται προειδοποιητικές ιστορίες. Ωστόσο, αυτό που στην αρχή έμοιαζε άκακο μεταμορφώθηκε σε κάτι απείρως πιο επικίνδυνο. Έτσι, όμως, δεν ξεκινά καθετί φρικτό; Αργά. Αθόρυβα. Ένα στρίψιμο της βίδας.
Η Κιμ Λίγκετ έχει δημιουργήσει ένα απίστευτα ζοφερό και αποπνικτικό σκηνικό για το μυθιστόρημά της. Η κλειστοφοβική και μυστηριώδης ατμόσφαιρα μού θύμισε την ταινία The Village του M. Night Shyamalan. Έτσι και στο Έτος της Χάριτος δεν είσαι ποτέ σίγουρος τι να πιστέψεις και τι όχι, τι ισχύει στ’ αλήθεια και τι είναι ένα περίτεχνο ψέμα. Υπάρχουν στ’ αλήθεια οι λαθροκυνηγοί; Είναι άνθρωποι; Ρέει στ’ αλήθεια μαγεία στις φλέβες των νεαρών κοριτσιών, μαγεία που τις κάνει επικίνδυνες; Όσο η Τίρνι αμφιταλαντεύεται και αμφιβάλλει, το ίδιο κάνει κι ο αναγνώστης.
Το Έτος της Χάριτος διαδραματίζεται στην κομητεία Γκάρνερ, ένα μέρος τρομακτικό όχι μόνο λόγω του ωμού πατριαρχικού του καθεστώτος και των φρικαλεοτήτων που λαμβάνουν χώρα εκεί, αλλά κυρίως γιατί με τη σκόπιμη ασάφεια στον προσδιορισμό του χωρικά και χρονικά, σου δίνει την εντύπωση ότι μπορεί να είναι οπουδήποτε, οποτεδήποτε. Μπορεί να βρίσκεται σε αυτόν τον κόσμο ή σε έναν εντελώς φανταστικό, στο παρελθόν, στο παρόν ή στο μέλλον, μπορεί να είναι οι Πουριτανοί που κατέβηκαν από το Mayflower, μπορεί να είναι ένα χωριό της χώρας σου, ή ένα μετα-αποκαλυπτικό μέρος που δεν έχει γεννηθεί ακόμη. Και η αλήθεια είναι δυστυχώς αυτή: πάντα θα βρισκόμαστε λίγα βήματα από το να γίνουμε μία κομητεία Γκάρνερ ή ένα Republic of Gilead από το Handmaid’s Tale.
Αυτή η σύγκριση με το βιβλίο της Margaret Atwood είναι, θεωρώ, πιο ταιριαστή από τη σύγκριση με το Hunger Games. Δεν υπάρχει εκρηκτική δράση στο Έτος της Χάριτος, δεν υπάρχει κοινό, δεν υπάρχουν θεάματα, ούτε μία θορυβώδης επανάσταση που σαρώνει σαν λαίλαπα τα πάντα. Τίποτα δεν είναι ορατό με την πρώτη ματιά, τίποτα δεν είναι εύκολο· όλα ρέουν υπόγεια, εσωτερικά. Δεν ξεσπάνε – εδραιώνονται. Όπως λέει και η μητέρα της πρωταγωνίστριας, ένα μήνυμα τόσο σε εκείνη όσο και στον αναγνώστη: «Τα μάτια σου είναι ορθάνοιχτα, κι όμως δεν βλέπεις τίποτα».
Κολλώντας πάνω στη ζεστή της σάρκα, με το πρόσωπό μου θαμμένο μέσα στην αψιά μυρωδιά των σεντονιών, την άκουσα να μου λέει να είμαι δυνατή. Πίεσε το χέρι μου πάνω στην καρδιά της. «Υπάρχει ένα μέρος μέσα μας όπου δεν μπορούν να μας βρουν, όπου δε μας βλέπουν. Αυτό που καίει μέσα σου καίει μέσα σε όλες μας».
Το Έτος της Χάριτος είναι ένα βιβλίο με βαθιά νοήματα και αμέτρητους συμβολισμούς, οι οποίοι ίσως χρειάζονται και δεύτερη ανάγνωση για να φανερωθούν στην ολότητά τους. Και δεν είναι μόνο τα μηνύματα για την πατριαρχία: βλέπουμε την αποσύνθεση μίας κοινωνίας όταν απουσιάζει η επιστήμη και κυβερνούν οι δεισιδαιμονίες, καθώς και την τεράστια διαφορά που μπορεί να κάνει η μόρφωση και η εκπαίδευση σε μια κοινότητα («Όταν μορφώνεις μια γυναίκα, μορφώνεις μια ολόκληρη γενιά», Brigham Young).
Οι γυναίκες στην κομητεία Γκάρνερ, για να επιβιώσουν, γίνονται εχθροί η μία της άλλης, με μια λύσσα και βαρβαρότητα που σοκάρει. Γιατί αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα με την πατριαρχία και τον μισογυνισμό: το ότι ριζώνουν μέσα μας αθόρυβα και γίνονται κομμάτι μας, τόσο, που αδυνατούμε να τα αναγνωρίσουμε ακόμη κι όταν βρίσκονται μπροστά στα μάτια μας. Και όμως, σε αυτό το αιματηρό πεδίο μάχης, όπως το ανθάκι που συναντά συνεχώς η Τίρνι –όχι τυχαία κόκκινο– φυτρώνει η ελπίδα. Το Έτος της Χάριτος γίνεται μία ωδή στις σχέσεις μεταξύ γυναικών, φιλικές, αδελφικές, μητρικές, και η Τίρνι, μεγαλώνοντας απότομα, μαθαίνει επιτέλους να βλέπει: τις μικρές επαναστάσεις, τα λιθαράκια, τους αόρατους δεσμούς που ατσαλώνονται αργά αλλά σταθερά.
Πρόκειται για ένα βιβλίο με μαγνητική γραφή και ατμόσφαιρα, το οποίο εμπνέει πολύ έντονα συναισθήματα στον αναγνώστη, και εντέλει τον στοιχειώνει για καιρό αφότου το κλείσει.
Είτε με πέπλο είτε όχι, είτε κολασμένες είτε άγιες, όλες είμαστε ίσες απέναντι στον θάνατο.
Περίληψη: Κανείς δε μιλά για το έτος της χάριτος. Απαγορεύεται.
Στην κομητεία Γκάρνερ λένε στα κορίτσια ότι έχουν τη δύναμη να σαγηνεύουν και να παρασύρουν τους άνδρες μακριά από το κρεβάτι τους, να οδηγούν τις συζύγους στην τρέλα από τη ζήλια. Πιστεύουν πως το ίδιο τους το δέρμα εκκρίνει ένα ισχυρό αφροδισιακό, το δυνατό ελιξίριο της νιότης ενός κοριτσιού στο κατώφλι της γυναικείας ενηλικίωσης. Γι’ αυτό τα διώχνουν μακριά μόλις συμπληρώσουν τα δεκαέξι τους χρόνια, ώστε να απελευθερώσουν τις μαγικές τους δυνάμεις στη φύση, να εξαγνιστούν και να επιστρέψουν έτοιμα για γάμο. Ωστόσο, δεν καταφέρνουν να γυρίσουν όλα ζωντανά.
Η δεκαεξάχρονη Τίρνι Τζέιμς ονειρεύεται μια καλύτερη ζωή – μια κοινωνία που δε θέτει αντιμέτωπη φίλη με φίλη, γυναίκα με γυναίκα. Όμως, καθώς πλησιάζει το δικό της έτος της χάριτος, συνειδητοποιεί γρήγορα ότι δεν είναι μόνο τα αδυσώπητα στοιχεία της φύσης που πρέπει όλες τους να φοβούνται. Δεν είναι καν οι λαθροκυνηγοί που παραμονεύουν στο δάσος, περιμένοντας την ευκαιρία να αρπάξουν ένα από τα κορίτσια ώστε να βγάλουν μια περιουσία στη μαύρη αγορά. Ίσως, τελικά, αυτό που έχουν να φοβούνται περισσότερο απ’ όλα είναι η μία την άλλη.
Στοιχεία Βιβλίου
Τίτλος: Το Έτος της Χάριτος
Συγγραφέας: Κιμ Λίγκετ
Μετάφραση: Ανδρέου Παναγιώτα Λητώ
Εκδόσεις: Ψυχογιός
Ημερομηνία έκδοσης: 11/03/2021
Σελίδες: 448
ISBN: 978-618-01-3791-0
Υποστηρίξτε το blog μας με μία δωρεά, πατώντας εδώ
