Αντέτι – Μαρία Πρινάρη-Καρκαβατσάκη

Αντέτι – Μαρία Πρινάρη-Καρκαβατσάκη

Προσωπική άποψη: Αγγελική Δαφτσίδου

Το αντέτι στην τοπική διάλεκτο σημαίνει έθιμο ή συνήθεια και προέρχεται από την τουρκική λέξη adet. Και ο τόπος μας, που μέσα στους αιώνες πατούσε με το ένα πόδι στην ανατολή και με το άλλο στη δύση, είναι γεμάτος με έθιμα σκληρά, έθιμα που δεν σέβονται την ανθρώπινη ζωή, την ελευθερία και την αυτοδιάθεση.

Σε μια τέτοια κοινωνία εκτυλίσσεται και η υπόθεση του βιβλίου, αφού η Κρήτη εκείνα τα χρόνια, και ίσως ακόμα και σήμερα, τιμά και ακολουθεί τους άγραφους νόμους. Το μυαλό μας μπορεί να πηγαίνει πρώτα στην ξακουστή βεντέτα, αλλά στην ιστορία αυτή θα μάθουμε για τον σασμό, ο οποίος σάζει και σώζει καταστάσεις από το να εξελιχθούν σε βεντέτα.

«Ξέρω το, μάνα, μα χρόνια ποδινάζομαι. Άντρας είμαι, δεν πήγαινε άλλο! Την εκδίκηση πρέπει να την παίρνει κάθε άντρας με τη χέρα του» απάντησε ο Σήφης, και η μάνα του από μέσα της προσευχήθηκε να γίνει το θαύμα και να μην έχει συνέχεια αυτό το επισόδειο.

Θαύμα ή σασμός;

Και οι ήρωες τους βιβλίου θα πληρώσουν το τίμημα του σασμού, για να μην ανοίξει ο κύκλος του αίματος. Θα αντιμετωπίσουν με περίσσια περηφάνια και ψυχικό σθένος ό,τι η ζωή τούς επιφυλάσσει. Ο Μανούσος και η Ανέζα με την αγάπη τους, όπως χαρακτηριστικά την περιγράφει ο Απόστολος, ο πατέρας της.

«Η προκομένη η κόρη σου με ντροπιάζει με τον γιο του λεγάμενου. Φαίνεται πως βρήκε τα χνάρια σου και περπατά σ’ αυτά επάνω. Ξαναρωτώ, ξέρεις τίποτα εσύ;»

Αλλά κι ο Σήφης με τον εκτοπισμό που τόσο σκληρά αποφάσισε η καπετάνισσα.

Η Ευθυμία ήξερε καλά πως τις περισσότερες αντεκδικήσεις τις είχαν γεννήσει γυναίκες, εκείνες που γεννούσαν και τ’ αρσενικά που τις άρχιζαν και τις συνέχιζαν. Κάτω απ’ αυτή τη σκληρή αλλά αληθινή γνώση, η Καπετάνισσα πήρε την απόφασή της και την ίδια στιγμή ήταν σαν να έμπηξε με το ίδιο της το χέρι μαχαίρι με λεπίδα κοφτερή στην καρδιά της.

Έτσι, οι δυο μάνες, οι δυο γυναίκες, η Δέσποινα κι η Ευθυμία, καθόρισαν την τύχη, τη ζωή και την πορεία του Σήφη, ίσως και άλλων ανθρώπων των επόμενων γενεών.

Από εδώ θα αρχίσει να ξετυλίγεται το γαϊτανάκι μια συναρπαστικής ιστορίας μέσα στον χρόνο, παρασύροντας μαζί του ανθρώπους και καταστάσεις. Τα πρόσωπα της ιστορίας πολλά, τρεις ολόκληρες γενιές, άντρες και γυναίκες, που επηρεάζουν και επηρεάζονται από το σκληρό, αλλά και απαραίτητο πολλές φορές έθιμο του σασμού. Γενναίες αποφάσεις, πολλές φορές τελεσίδικες, θα αφήσουν ανεξίτηλα τα σημάδια τους στους ήρωες του βιβλίου που με περηφάνια και μια άγρια ομορφιά άλλες φορές τα δέχονται και άλλες τα πολεμούν προσπαθώντας να αλλάξουν το πεπρωμένο, και εμείς θα βρεθούμε να πονάμε, να αγωνιούμε και να ελπίζουμε μαζί τους.

Η συγγραφέας μας δίνει ένα βιβλίο σαν τον παλιό καλό ελληνικό κινηματογράφο, γεμάτο εικόνες, συναισθήματα αλλά και την ίδια την ιστορία του τόπου μας. Η ντοπιολαλιά με μαεστρία ζωντανεύει τους διαλόγους και τα ιστορικά και κοινωνικά γεγονότα ακολουθούν διακριτικά τους ήρωες του βιβλίου. Ένα βιβλίο που μυρίζει Ελλάδα καταφέρνει να κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον μέχρι το τέλος.

Περίληψη: «Η Αφροδίτη χαμογέλασε πικρά. Βλαστήμησε τις αντεκδικήσεις, το αντέτι, τους γραπτούς νόμους –που μερικές φορές αποδεικνύονται ανίσχυροι για να διορθώσουν καταστάσεις– και τους άγραφους που τους υποκαθιστούσαν. Τους “μεσίτες” που αναλάμβαναν να τους εφαρμόσουν και τους “σασμούς” που έσαζαν κάποια πράγματα μα χαλούσαν άλλα».

Μια ιστορία που ξεκινά πριν από έναν αιώνα στην Κρήτη και καταλήγει στην Αθήνα του σήμερα ακολουθώντας τις ζωές των ανθρώπων τριών γενεών. Ζωές που η πορεία τους καθορίστηκε από το «αντέτι» και την πίστη τους στο εθιμικό δίκαιο. Στον τόπο του γενναίου αλλά και του παραλόγου κάποιες φορές, όπου ο άντρας πιστεύει πως την εκδίκηση πρέπει να την παίρνει ο ίδιος με τη χέρα του, ο σασμός σάζει και σώζει καταστάσεις εμποδίζοντάς τες να εξελιχθούν σε βεντέτα. Αν και ο σασμός είναι η ιδανική λύση, το τίμημα που καλούνται να πληρώσουν οι ήρωες της ιστορίας, ο Σήφης, η Κατερίνα, η Αφροδίτη, ο Αντρέας, ο Απόστολος, η Ρηνιώ, ο Μανούσος και η Ανέζα, είναι ο εκτοπισμός, η θυσία της αγάπης, ο συμβιβασμός. Οι ιστορίες τους συναρπαστικές και γεμάτες ανατροπές. Οι ζωές τους που σημαδεύονται από διάφορα κοινωνικά αλλά και ιστορικά γεγονότα, άλλοτε μας προκαλούν θυμό κι άλλοτε μας παρασέρνουν να γίνουμε ένα μαζί τους και να μοιραστούμε τα συναισθήματά τους.

«Είναι όλα αυτά που έχεις καταχωνιάσει μέσα σου, αυτά που ενώ έχεις δίκιο αναγκάζεσαι να ζητάς συγγνώμη, είναι αυτές οι κραυγές που ουρλιάζουν μέσα σου, αυτά είναι που γίνονται θεριά και κατασπαράζουν την ύπαρξή σου».

Στοιχεία βιβλίου 

 

 

Υποστηρίξτε το blog μας με μία δωρεά, πατώντας εδώ