“Η ζωή κάτω απ’ το χώμα“, το βιβλίο του Μάρτιν Ο’Κάιν που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη, το πιο πρωτότυπα δομημένο βιβλίο που έχω διαβάσει.
Προσωπική άποψη: Βίκυ Ζηλιασκοπούλου
Η υπόθεση απλοϊκά δοσμένη έχει ως εξής: Bρισκόμαστε σε ένα νεκροταφείο μιας περιοχής της Ιρλανδίας κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου οι νεκροί συνεχίζουν να έχουν συνείδηση, θυμούνται τα πάντα από την επίγεια ζωή τους, συνομιλούν μεταξύ τους όλη την ώρα, και κάθε φορά που έρχεται ένας φρεσκοπεθαμένος, προσπαθούν όλοι να μάθουν τα νέα του “πάνω κόσμου”. Δεν είναι καθόλου μελοδραματικό το βιβλίο, καθόλου στενάχωρο, ίσα ίσα το αντίθετο: υπήρξαν φορές που γέλασα δυνατά.
Θεός φυλάξοι! Ζωντανή είμαι ή πεθαμένη; Ζωντανοί ή πεθαμένοι είναι τούτοι εδώ; Στριγκλίζουν όλοι τους, όπως ακριβώς έκαναν και τότε που ζούσαν. Κι εγώ που νόμιζα πως, σαν θα βρισκόμουν στον τάφο, ξέγνοιαστη πια απ’ τις αγγαρείες και τις σκοτούρες του νοικοκυριού, θα ‘χα επιτέλους την ησυχία μου… Μα, γιατί τέλος πάντων τόση φασαρία μες στο χώμα;
Λοιπόν, το εξαιρετικό εύρημα που κάνει το βιβλίο μοναδικό και απίστευτα ωραίο είναι ότι όλη η υπόθεση διαδραματίζεται μέσα από τους διαλόγους των νεκρών. Δεν υπάρχει αφηγητής, έχουμε μόνο τους πεθαμένους ολόκληρου χωριού που μιλάνε μεταξύ τους. Εμείς καταλαβαίνουμε ποιος μιλάει κάθε φορά είτε επειδή τον προσφωνεί με το όνομά του ο συνομιλητής του, είτε από κάποιες μικρές φράσεις που επαναλαμβάνει ο καθένας, είτε από το θέμα για το οποίο μιλάει. Σας μπέρδεψα; Κατά την ανάγνωση δεν θα μπερδευτείτε. Ας πούμε η Κατρίνα, μια από τις πιο ομιλητικές νεκρές και η βασική πρωταγωνίστρια του βιβλίου, ρωτάει συνέχεια αν της έβαλαν σταυρό πάνω από τον τάφο της, ο Δάσκαλος ρωτάει για τη γυναίκα του, ο Γάλλος (έχει και έναν Γάλλο που σκοτώθηκε κατά τον πόλεμο στην περιοχή) μιλάει συνέχεια γαλλικά και δεν τον καταλαβαίνει σχεδόν κανείς…
Συνεχώς έτσι φλυαρεί. Ο Δάσκαλος λέει πως είναι Γάλλος και πως θα μπορούσε να τον καταλάβει, αν η γλώσσα του δεν είχε μουδιάσει απ’ το θαλασσινό νερό…
Θες να πεις πως ο Δάσκαλος δεν τον καταλαβαίνει, Μάρεντ;
Δεν πιάνει λέξη, Κατρίνα.
Πάντα το ήξερα, Μάρεντ, πως ο γερο-Δάσκαλος δεν είχε σπουδαία μόρφωση. Μην ασχολείσαι μαζί του, ούτε ένα Γάλλο δεν μπορεί να καταλάβει: θα ‘πρεπε να το ‘χα μυριστεί καιρό πριν.
Ο καθένας από τους νεκρούς έχει τον χαρακτήρα του και τα βιώματά του, προσπαθούν να συνεχίσουν τις σχέσεις που είχαν όσο ζούσαν ή δείχνουν τα πραγματικά τους αισθήματα για τον άλλο, αφού δεν υπάρχει πια λόγος να φιλτράρουν αυτά που λένε. Μας περιγράφουν το ίδιο γεγονός αρκετές φορές, καθένας όπως το έζησε ή όπως το άκουσε. Θυμούνται τους ζωντανούς που άφησαν πίσω και μαθαίνουν τα νέα τους, θυμώνουν και συγχωρούν. Ταυτόχρονα, μέσα από τα λεγόμενά τους μαθαίνουμε και για την καθημερινότητα στην περιοχή εκείνη την εποχή, τη φτώχεια και τις κοινωνικές προκαταλήψεις που υπήρχαν.
Είναι πάρα πολύ ωραίο το βιβλίο, μου άρεσε πολύ, πάρα πολύ. Το διάβασα πολύ γρήγορα, δεν μελαγχόλησα καθόλου, γέλασα αρκετά και το ευχαριστήθηκα απρόσμενα πολύ.
ΥΓ. Έχει μια ωραία ιστορία αυτό το βιβλίο. Ο συγγραφέας το έγραψε το 1949 στα Γαελικά, που απ’ ό,τι διάβασα είναι μια γλώσσα που τη μιλούν ελάχιστοι άνθρωποι στον κόσμο, και η πρώτη του έκδοση έγινε στην Ιρλανδία το 1967! Φαντάζομαι τότε θα το μετέφρασαν στα Αγγλικά ώστε να είναι προσβάσιμο στον κόσμο! Βλέπω επίσης ότι για να μεταφραστεί στα ελληνικά ζητήθηκε η αρωγή ενός ιρλανδικού οργανισμού (Literature Ireland) και χρησιμοποιήθηκαν τρεις διαφορετικές μεταφράσεις! Δεν έχω παρά να δώσω συγχαρητήρια στον μεταφραστή, η δουλειά που έκανε είναι εξαιρετική.
Περίληψη: Δυτική Ιρλανδία. Ένας άγονος και φτωχός τόπος στις ακτές του Ατλαντικού. Στο κοιμητήριο της μεσαίας τάξης, όπου κάθε τάφος κοστίζει δεκαπέντε σελίνια, οι νεκροί ανακτούν τη συνείδησή τους λίγο μετά την ταφή. Αδυνατούν να κουνηθούν από τη θέση τους, είναι ωστόσο σε θέση να συνομιλήσουν μεταξύ τους. Με τον κόσμο των ζωντανών δεν έχουν αισθητηριακή επαφή, αλλά μαθαίνουν όλα τα τελευταία νέα από τους φρεσκοθαμμένους. Μέσα στο χώμα ανασυγκροτείται βαθμιαία ο ίδιος κοινωνικός ιστός που υπήρχε και πάνω στη γη, χωρίς τις σχέσεις αλληλεξάρτησης βεβαίως. Οτιδήποτε μπορεί να ειπωθεί και να μείνει ατιμώρητο, όχι όμως και ασχολίαστο, καθώς όλοι ακούν σχεδόν τα πάντα. Τι θα γινόταν άραγε, αν οι άνθρωποι είχαν μια αιωνιότητα στη διάθεσή τους και κανέναν απολύτως λόγο να επιβάλουν φραγμούς στη γλώσσα τους; Τι θα ξεστόμιζαν αν δεν φοβούνταν πια ο ένας την εκδίκηση του άλλου; Ο Μάρτιν Ο’Κάιν, ένας τιτάνας της ιρλανδικής λογοτεχνίας στον εικοστό αιώνα, απαντά στα παραπάνω ερωτήματα με αυτό το ακαταμάχητο, ξεκαρδιστικό, μοναδικό μυθιστόρημα, ένα έπος που ραψωδεί σε κάθε του αράδα το εύρος της ανθρώπινης μικρότητας.
Στοιχεία βιβλίου
Τίτλος: Η ζωή κάτω απ’ το χώμα (Cré na Cille)
Συγγραφέας: Μάρτιν Ο’ Κάιν (Máirtín Ó Cadhain)
Μετάφραση: Μιλτιάδης Αργυρόπουλος
Εκδόσεις: Καστανιώτη
Σελίδες: 400
Έκδοση: Οκτώβριος 2020
ISBN: 978-960-03-6802-4
Επιμέλεια κειμένου: Ζωή Τσούρα
Υποστηρίξτε το blog μας με μία δωρεά, πατώντας εδώ
