Πρόσωπο με πρόσωπο (… από άλλο πρόσωπο)
21 + 1 ψυχαναλυτικές ιστορίες
Το δεύτερο βιβλίο της Χριστίνας Μούτσου κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Σοφία. Μετά τη Μαύρη τούρτα, η συγγραφέας επιχειρεί κάτι πιο πολύπλοκο, χρησιμοποιώντας μια πληθώρα αφηγηματικών μεθόδων. Απόλαυσα την ευγλωττία και τη διορατικότητά της.
Προσωπική άποψη: Χαρά Δελλή
Το Πρόσωπο με πρόσωπο είναι μια συλλογή 22 σύντομων διηγημάτων με αφήγηση στο πρώτο πρόσωπο. Τρυφερά και σπαρακτικά διηγήματα -πότε ανατριχιαστικά και πότε συγκινητικά- που αποκαλύπτουν όχι μόνο τις προκλήσεις της ανθρώπινης ανάπτυξης αλλά και τις ευκαιρίες να εξερευνήσουμε αυτές τις προκλήσεις μέσα στο εμπιστευτικό περιβάλλον του ψυχαναλυτικού γραφείου.
Λογική + Ανισορροπία. Απώλεια, επιθυμία να χάσεις τον εαυτό σου μέσα σε κάποιο άλλο άτομο, να επουλώσεις τις πληγές σου μέσω της αποδοχής, της κατανόησης, της σύνδεσης, της αίσθησης ότι ανήκεις. Πώς χάνεις χωρίς να χαθείς;
Ιστορίες με διάχυτη ευαισθησία κι αισθαντικότητα που εκτυλίσσονται μέσα στο πλαίσιο μιας σειράς δυαδικών σχέσεων, ανάμεσα στο τραύμα/πληγή και τη βαθιά σύνδεση προσώπου με πρόσωπο, ιστορίες που εμπεριέχουν την πιθανότητα να εκθέσουμε τον πόνο μας στον άλλο που θα τον κατανοήσει και θα τον δει. Είναι ακριβώς αυτή η σύνδεση μέσα στο πλαίσιο των ουσιαστικών δυαδικών μας σχέσεων που εγκυμονεί την ελπίδα της επούλωσης. Η επιθυμία να σχετιστούμε, να συνδεθούμε και να φανερωθούμε ο ένας στον άλλον. Εξάλλου, η συνάντηση δύο προσωπικοτήτων είναι σαν την επαφή δύο χημικών ουσιών: αν υπάρξει αντίδραση, μεταμορφώνονται αμφότερες, κατά τον Jung.
Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει ιστορίες από την οπτική γωνία έξι εφήβων τη στιγμή ενός τραύματος που διχάζει τη ζωή τους στο πριν και το μετά. Επιχειρεί να αναδείξει την εμπειρία της θυελλώδους αναταραχής και της ψυχικής ευθραυστότητας κατά την εφηβεία.
Διαβάστε την άποψή μας για το βιβλίο: Μαύρη τούρτα
Το δεύτερο μέρος περιλαμβάνει εφτά ιστορίες από την οπτική γωνία της Έλλης, μιας Ελληνίδας ψυχαναλύτριας στο Λονδίνο.
Το τρίτο μέρος περιλαμβάνει οχτώ ιστορίες από την οπτική γωνία του Τζέικ, ενός ψυχαναλυτή στην ίδια ηλικία με την Έλλη. Μαθαίνουμε για τα θέματα και των δύο από τον εσωτερικό τους μονόλογο καθώς βλέπουν θεραπευόμενους στα γραφεία τους. Συναντάμε επίσης τους εφήβους του πρώτου μέρους σε θεραπεία μαζί τους. Τους έφηβους των αρχικών ιστοριών, αργότερα τους βρίσκουμε στη θεραπεία ως ενήλικες, κάπου ανάμεσα στην παιδική ηλικία και στην ενηλικίωσή τους.
Το τέταρτο μέρος περιλαμβάνει μόνο μια ιστορία, όπου ο Τζέικ και η Έλλη συναντιούνται σε μία ομάδα επαγγελματικής ανάπτυξης. Πρόκειται λοιπόν και για ένα σπονδυλωτό μυθιστόρημα, καθώς οι ιστορίες έχουν ιστούς που τις ενώνουν.
Οι ήρωες δρουν ως κεντρικοί χαρακτήρες σ’ ένα μυθιστόρημα που περιγράφει τις εκκρεμότητες της ζωής.
«Ότι εσείς οι δύο κάνατε αταξίες». Η φωνή της μαμάς ήταν παγωμένο μέταλλο. «Δεν μπορείς ν’ αντισταθείς, Ναταλία. Στις φλέβες σου κυλάει το αίμα του πατέρα σου, μια γενετική προδιάθεση για ό, τι είναι λάθος σ’ αυτή τη ζωή», πρόσθεσε. Η περιφρόνησή της για μένα έμοιαζε με γλύκισμα που δεν το χόρταινε.
«Μα…»
«Ξέρεις πόσο σιχαίνομαι να τραβάω την προσοχή πάνω μας, ιδίως όταν ο λόγος είναι οι δικές σου προστυχιές».
Απρόβλεπτη, χαοτική πολυπλοκότητα. Εσωτερική, ευάλωτη εμπειρία
Οι ιστορίες της συλλογής περιλαμβάνουν πάντα μια δυαδική σχέση, διαχειρίζοντας εύστροφα το χώρο ανάμεσα στη δυαδικότητα αυτή. Είναι τρομερά πρωτότυπη η απεικόνιση της θεραπευτικής σχέσης με έναν τρόπο που να επικεντρώνει την προσοχή και στα δύο μέλη της ευάλωτης -στα πλαίσια της συνεργασίας- δυάδας. Παντού υπάρχει έντονο το διαπολιτισμικό στοιχείο, οπότε θίγονται θέματα σε διαφορετικά πολιτιστικά πλαίσια και κοινωνικές ταυτότητες. Θάνατος, πένθος, απώλεια, αυτοκαταστροφική συμπεριφορά, άγχος, ντροπή, αηδία, απέχθεια, ψυχική αναστάτωση και υποδοχείς της, ασθένεια, διαζύγιο, θέματα εμπιστοσύνης, όρια, έρωτας, ερωτική μεταβίβαση, οικογενειακά μυστικά, εξαπάτηση, υιοθεσία, ανορεξία, αφαγία, συναισθηματική απομόνωση, συσσωρευμένη απόγνωση, παρενόχληση, παρεμβατική και παραβιαστική φύση σεξουαλικής κακοποίησης, ξύπνημα σεξουαλικότητας, διαγενεακό τραύμα, αντίκτυπος εφηβικής φιλίας, έξαψη, γυναικεία στοργή, τρυφερότητα, ζήλια…
Να συναντάς την αρχή της ενήλικης ζωής σου όταν φτάνεις στο τέλος της.
Τι χρειάζεται για να γίνεις μέρος μιας κλίκας; Αποφεύγεται το bullying; Πώς ξεπερνιέται η θλίψη;
Είναι γνωστό ότι η Γιάσμιν είναι εκθαμβωτικά ωραία, τόσο ωραία που σου κόβει την ανάσα με την ομορφιά της, σου σταματάει σχεδόν την καρδιά.
Υποκειμενική εμπειρία VS αντικειμενική κατανόηση
Τα διηγήματα, αν και άλλοτε γραμμένα από την οπτική γωνία του (χωρίς επιθυμία και μνήμη;) θεραπευτή κι άλλοτε όχι, μέσω του ελεύθερου συνειρμού και αθώα τολμηρών(!) εκφράσεων, επικεντρώνονται πάντα στις σχέσεις και των δύο μελών της θεραπευτικής δυάδας με βασικά άτομα στη ζωή τους, καθώς και στη σχέση ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν. Στους κόλπους τους αποτυπώνονται σύγχρονα εμπλοκές, κλινικά ζητήματα αλλά και η σχεδίαση και η διϋποκειμενική και μεταπλαστική φύση της ψυχοθεραπευτικής σχέσης.
Ουδετερότητα ή ψυχρότητα, αποσιώπηση και σκληρότητα; Κατανόηση κι ενσυναίσθηση υπερτερούν της διάγνωσης
Ένα από τα πιο μαγικά πράγματα στη μακροχρόνια θεραπεία που κανείς ποτέ δεν αναφέρει είναι το πώς θεραπευόμενος και θεραπευτής φτάνουν ν’ αναγνωρίζουν τόσο καλά τα πρόσωπα και τις ανεπαίσθητες αλλαγές ο ένας στον άλλον, όπως η μάνα με το νεογέννητο παιδί της.
Αντίθετα με την κλασική θεώρηση της ψυχανάλυσης, εδώ δεν ερχόμαστε αντιμέτωποι με μια σχέση ανάμεσα στον ειδήμονα και τον ασθενή, αλλά διεισδύουμε στη θεραπευτική διαδικασία με αντιμεταβίβαση, εστίαση δηλαδή στην υποκειμενική εμπειρία του ψυχοθεραπευτή και στην μεταμόρφωσή/ονειροπόλησή του, άρα μιλάμε για έναν εντελώς διϋποκειμενικό τομέα της ψυχικής πραγματικότητας και των δύο μερών της θεραπευτικής δυάδας, μέσα από μια κατασταλαγμένη και έμπειρη ματιά, εκείνη της συγγραφέως, που επιλέγει να τονίσει το σχεσιακό, δηλαδή τη θεραπευτική σχέση ως κεντρικό κι επιθυμητό πυρήνα του ταξιδιού της θεραπείας και την απόπειρα αποκατάστασης της στενής αυτής σχέσης. Αυτή η σχέση ή καλύτερα η ασυναίσθητη σύνδεση ιστών, δράσης και αντίδρασης, όπως και κάθε άλλη ανθρώπινη σχέση είναι βασισμένη στην ευαλωτότητα και την τρωτότητα και των δύο μελών της, καθώς και στην σταδιακή επίγνωση των απωλειών και των δυο πλευρών και του πώς τους έχουν διαμορφώσει.
Το να σώσει έναν θεραπευόμενο μπορεί επίσης ν’ αποτελεί πειρασμό για τον ψυχοθεραπευτή, αλλά πάντα κρύβει την επιθυμία να σώσει τον εαυτό του.
Η ανθρώπινη ζωή εμπεριέχει μια τεράστια γκάμα εμπειριών και ανάλογων συναισθημάτων. Σίγουρα ένα μεγάλο μέρος τους έχει να κάνει με την απώλεια και τον ψυχικό πόνο, αλλά παράλληλα συναντάς και ιδανικά και καθημερινές εμπειρίες ευχαρίστησης και χαράς.
Μου φτιάχνει το κέφι, πράγμα σπάνιο στην αρχή μιας συνεδρίας, ιδίως όταν είναι η πρώτη, τότε που σχεδόν οι πάντες εμφανίζονται βουτηγμένοι στην απελπισία και στο απόγειο του υπαρξιακού άγχους, σαν να έχουν κάνει ένα μεγάλο βήμα στο κενό ερχόμενοι στο γραφείο ενός ψυχοθεραπευτή.
Το φως διαδέχεται πάντα το σκοτάδι.
Η πάλη ανάμεσα στην ελπίδα που φέρνει η εμπειρία της ζωής μέσα από τη σύνδεση με άλλους και με τον εαυτό μας με την αυτοκαταστροφή, την οργή και τη διάθεση για εξολόθρευση είναι ο συχνότερος καταληψίας του ψυχικού τοπίου, όταν κανείς διακατέχεται από φόβο.
Η δουλειά της δρ. Μούτσου εξανθρωπίζει, κανονικοποιεί και προσεγγίζει με ενσυναίσθηση το αντικείμενό της.
Δρ. Άαρον Μπάλικ
Το βιβλίο είναι ένα σύνολο της ιδανικής ένωσης ψυχανάλυσης και λογοτεχνίας σε ένα ενδιαφέρον αποτέλεσμα τόσο για θεραπευτές όσο για το ευρύτερο αναγνωστικό κοινό. Αφήγηση/εξιστόρηση που καταλήγει στο νόημα με τη συγχορδία όλων των αισθήσεων. Οι δύο αρχικές κυρίες αυτές προσπαθούν να βρουν τρόπους να αντιμετωπιστεί το σκοτάδι, αφήνοντας μια χαραμάδα για το φως και την ελπίδα. Ναι μεν ο φόβος, όπως και η πραγματικότητα του θανάτου, δε μπορούν να αποφευχθούν, αλλά ο χορός ανάμεσα στο φόβο και την ελπίδα, το φως και το σκοτάδι βρίσκεται στο κέντρο της ανθρώπινης ζωής και της δίνει νόημα και αξία. Εξάλλου και η οδύνη είναι αναπόσπαστο μέρος της δημιουργικής διαδικασίας.
Όταν η απώλεια και ο πόνος είναι δυσβάσταχτα, αναλαμβάνει το σώμα να εκφράσει αυτό που δεν γίνεται να αποτυπωθεί με λέξεις.
Συναισθηματική πραγματικότητα ατόμου και ψυχοσωματική ολοκλήρωση ή αλλιώς ο ρομαντισμός εξανεμίζεται γρήγορα όταν η πραγματικότητα σου χτυπά την πόρτα…
Όσο δύσκολο κι αν φαντάζει το ταξίδι με θύελλες και σειρήνες στη διαδρομή, με παρρησία, θάρρος και ενθάρρυνση ποτέ δε θα βγεις χαμένος. Φτάνει ο προορισμός σου να είναι η ΖΩΗ.
Επέλεξα για τους δικούς μου σκοτεινούς κι ανεξήγητους λόγους να ξεχωρίσω την Αφύπνιση, το Τρεις στο κρεβάτι, Το τσαλακωμένο πανωφόρι και τον Σπαραγμό.
Περίληψη: Μια εξαιρετική συλλογή τρυφερών και σπαρακτικών διηγημάτων -πότε ανατριχιαστικών και πότε συγκινητικών- που αποκαλύπτουν όχι μόνον τις προκλήσεις της ανθρώπινης ανάπτυξης αλλά και τις ευκαιρίες να εξερευνήσουμε αυτές τις προκλήσεις μέσα στο εμπιστευτικό περιβάλλον του ψυχαναλυτικού γραφείου.
Καθηγ. Μπρετ Καρ
“Μπήκε στο γραφείο θριαμβευτικά. «Επιτέλους έχω καλά νέα!» ανακοίνωσε. «Ο πατέρας μου πέθανε. Η μάνα μου έστειλε ένα από τα σημειώματά της στα οποία δεν απαντώ ποτέ». Δεν είχε αναφέρει ποτέ μέχρι τώρα ότι λάβαινε σημειώματα από τη μητέρα της, αλλά και ο ενθουσιασμός της για τον θάνατο του πατέρα της, ακόμη κι αν αυτός ήταν -ας το παραδεχτούμε- ένα τέρας, μπορούσε να είναι ένα ύπουλο πρόσκομμα στη θεραπεία. Άλλωστε, πόσο συχνά η ζωή και ο θάνατος σμίγουν…
Εκείνο το πρωινό είχε γεννηθεί ο πρώτος μου γιος νωρίτερα απ’ ό, τι περιμέναμε και είχα ακυρώσει όλες μου τις συνεδρίες για την εβδομάδα εκτός απ΄ αυτή με την Κάτια.”
Στη συλλογή της των είκοσι δύο διηγημάτων που ξεκινούν από τη στιγμή ενός τραύματος στην εφηβεία, η Χριστίνα Μούτσου αποτυπώνει σύγχρονα κλινικά ζητήματα αλλά και τη σχεδίαση και διϋποκειμενική φύση της ψυχοθεραπευτικής σχέσης. Αυτό το συναρπαστικό και ασυνήθιστο έργο είναι θελκτικό για όλους τους ψυχαναλυτές και ψυχαναλυτικούς ψυχοθεραπευτές, καθώς και για το ευρύ κοινό.
Στοιχεία βιβλίου
Τίτλος: Πρόσωπο με πρόσωπο
Συγγραφέας: Χριστίνα Μούτσου
Εκδόσεις: Σοφία
ISBN: 978-960-633-010-0
Σελίδες: 254
Έτος έκδοσης: 2019
Υποστηρίξτε το blog μας με μία δωρεά, πατώντας εδώ
