Πάντα μα πάντα, όταν διαβάζω ένα βιβλίο των εκδόσεων Carnivora που μεταφράζει η Ασπασία Καμπύλη από τα ισπανικά στα ελληνικά, διαολίζομαι. Κάτι μέσα μου με τσιγκλάει.
Προσωπική άποψη: Χρήστος Αζαριάδης
Γιατί ποτέ δεν θα μάθω αν η ομορφιά του κειμένου οφείλεται στον εκάστοτε αρχικό ισπανόφωνο συγγραφέα ή την προικισμένη προαναφερόμενη μεταφράστρια. Και, δυστυχώς, επειδή ούτε το πρωτότυπο κείμενο έχω στην κατοχή μου, αλλά ακόμα κι αν το είχα, επειδή τα ισπανικά μου περιορίζονται στις λέξεις μπιμπλιοτέκα και φουτμπόλ, αυτό το ερώτημα θα μείνει αναπάντητο εις τον αιώνα των αιώνων, αμήν.
Αυτή τη φορά έχουμε το εξαιρετικό “Στάχτη στο Στόμα” της Μπρέντα Ναβάρο. Η νεαρή συγγραφέας μετά το μνημειώδες “Άδεια Σπίτια” (επίσης από τις εκδόσεις Carnivora) συνεχίζει με σπασμένα τα φρένα. Σε αυτό βοηθά η Ασπασία Καμπύλη που (όπως και στο ανεπανάληπτο “Η Στρατηγική του Πεκινουά” του Αλέξις Ραβέλο) μεταφέρει το πνεύμα της συγγραφέως στο ακέραιο και δη ένα ευφυές, σπιρτόζικο και αστείο αφήγημα, που δίνει την αίσθηση ότι μία Μεξικανή γράφει στα ελληνικά το μυθιστόρημά της.
Και, λοιπόν, θες να γίνεις πιλότος για να δουλεύεις μαζί με τη μαμά μας στον ουρανό; Όχι, εγώ θέλω να πετάω μόνος μου, χωρίς αεροπλάνο: Εγώ, στον αέρα, χωρίς μανδύα. Αυτό όμως δεν γίνεται. Ναι, γίνεται. Όχι, όχι, δεν γίνεται. Ναι, ναι, γίνεται. Όχι, Ντιέγο, δεν μπορείς να πετάξεις. Ναι, ναι, μπορώ. Κι ο Ντιέγο μπόρεσε, για μερικές στιγμές: Έξι δευτερόλεπτα. Τόσα είπε τουλάχιστον ο γείτονας από απέναντι ότι έδειχνε το ρολόι του τηλεφώνου, όταν γύρισε να ρωτήσει τη γυναίκα του αν πρόλαβε να καλέσει την αστυνομία. Έξι δευτερόλεπτα. Ναι, μπόρεσες να πετάξεις, Ντιέγο, έξι δευτερόλεπτα. Απ’ τον πέμπτο μέχρι το πεζοδρόμιο. Έξι δευτερόλεπτα, αδερφούλη. Εσύ όλα τα μπορείς.
Κεντρική ηρωίδα είναι μία ανώνυμη κοπέλα. Ας την πούμε αδερφή του Ντιέγο. Αλλά και ο ίδιος ο Ντιέγο διαδραματίζει έναn πολύ σημαντικό ρόλο, τόσο ως ζωντανός όσο και ως ανάμνηση. Παρακολουθούμε αυτά τα δύο παιδιά να μεταναστεύουν, ν’ αλλάζουν ζωή, να μην ενσωματώνονται. Ο Ντιέγο περνά μία δύσκολη εφηβεία και η αδερφή του Ντιέγο καθαρίζει σπίτια και φροντίζει ηλικιωμένους. Μέσα από τις ζωές τους, η Ναβάρο περνά το μήνυμά της για το πόσο εύθραυστοι και ευάλωτοι είναι τελικά οι άνθρωποι. Και πως αυτές οι έμφυτες ανθρώπινες ιδιότητες δεν γνωρίζουν εθνικότητες και πατρίδες. Δεν γνωρίζουν φύλα και ηλικίες.
Η Ναβάρο έχει έναν πολύ χαρακτηριστικό τρόπο γραφής. Γράφει σαν να μιλάει. Σκεφτείτε το. Αν και έχει πρόζα και λυρικότητα, οι λέξεις που διαβάζει ο αναγνώστης είναι σαν μία συζήτηση που κάλλιστα θα μπορούσε ν’ ακούει στην καφετέρια, στα μέσα μεταφοράς ή στο σπίτι. Δεν θα ήταν άστοχο να ειπωθεί ότι θυμίζει λίγο τη γραφή του Σαραμάγκου. Χωρίς τελείες, χωρίς κενά, χωρίς ανάσα. Αλλά στο πιο κυνικό. Και το πιο αθυρόστομο. Βέβαια, μέχρι και οι βρισιές της Ναβάρο είναι τόσο αστείες, που προκαλούν περισσότερο γέλιο παρά ντροπή.
Ο οίκος Carnivora έχει εκδώσει σπουδαία και ποιοτικά μυθιστορήματα από το πάνω ράφι. Νωρίτερα αναφέρθηκε “Η Στρατηγική του Πεκινουά” του Αλέξις Ραβέλο, που αποτελεί έργο σταθμό στο νουάρ μυθιστόρημα. Δείτε και το προσωπικό αγαπημένο “Η Συνωμοσία της Μογγολίας” του Ραφαέλ Μπερνάλ, που επίσης χάρη στη μεταφραστική δεινότητα της κυρίας Καμπύλη έχει ένα τόσο οξύ όσο και υποδόριο χιούμορ, που θα έπρεπε να διδάσκεται σε σχολές και δημιουργικά εργαστήρια. Θα κλείσουμε με το σπουδαίο “Η Σκευωρία των Μετρίων” του Ερνέστο Μάγιο, ορόσημο του λατινικοαμερικάνικου πολιτικοκοινωνικού crime.
Περίληψη: Εννιά χρόνια θα χρειαστεί να περιμένει, μακριά απ’ τη μαμά του, ο Ντιέγο απ’ το Μεξικό, μέχρι να ζήσει το Ευρωπαϊκό Όνειρο. Δύο χρόνια θα καταφέρει ν’ αντέξει την απόγνωση στη Μαδρίτη. Έξι δευτερόλεπτα θα του πάρει για να πραγματοποιήσει το παιδικό του όνειρο να πετάξει. Κατακόρυφα, προς την ελευθερία. Το ανάκατο χρονολόγιο της ζωής του και της ζωής της οικογένειάς του γίνεται μονόλογος στο στόμα της αδερφής του και η Μπρέντα Ναβάρα, με τη γνωστή χειμαρρώδη πρόζα της, που πάλλεται από την ποιητική της προφορικότητας, γράφει ένα μυθιστόρημα για όσους ήρθαν από μακριά και ποτέ δεν κατάφεραν να γίνουν αποδώ, καθιστώντας συγχρόνως σαφές ότι δεν χρειάζεται να μένεις στην Ισπανία ή να κατάγεσαι απ’ τη Λατινική Αμερική για να είσαι ευάλωτος. Φτάνει να είσαι γυναίκα, παιδί, ηλικιωμένη ή μετανάστης χωρίς χαρτιά. […]
Το πρώτο της μυθιστόρημα, “Άδεια Σπίτια” (Εκδόσεις Carnivora, 2021), χαρακτηρίστηκε αριστούργημα, τιμήθηκε με το Βραβείο Tigre Juan, μεταφράστηκε σε εφτά γλώσσες και γνωρίζει συνεχείς ανατυπώσεις.
Με τη “Στάχτη στο Στόμα” (Βραβείο Calamo και Βραβείο Libro del Ano LdM) καθιερώνεται ως μια απ’ τις σημαντικότερες φωνές της γενιάς της, χάρη στην ικανότητά της να αποτυπώνει με γλώσσα πολιτική και ποιητική και τρόπο ευφυή και φυσικό τη δραματική βιαιότητα των σύγχρονων κοινωνιών. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
«Έτσι είναι η λογοτεχνία της Μπρέντα Ναβάρο», γράφει ο Εμιλιάνο Μόνχε, «το τελευταίο μεγάλο νέο των μεξικάνικων γραμμάτων».
Στοιχεία βιβλίου
Τίτλος: Στάχτη στο στόμα
Συγγραφέας: Μπρέντα Ναβάρο
Μετάφραση: Ασπασία Καμπύλη
Eκδόσεις: Carnivora
ISBN: 9786188705784
Ημ. Έκδοσης: Σεπτέμβριος 2024
Επιμέλεια κειμένου: Ζωή Τσούρα
Δημιουργία κεντρικής εικόνας: Νεκταρία Βαρσαμή-Πουλτσίδη
Υποστηρίξτε το blog μας με μία δωρεά, πατώντας εδώ
