Αρκετά πρόσφατα έλαβα μέρος σε μια συζήτηση για βιβλία. Μιλήσαμε για έργα κλασικής λογοτεχνίας και -μάλλον αναμενόμενα για έναν συγγραφέα/αρθρογράφο- είχα το ύφος του “εγώ τα ξέρω όλα και εσείς τίποτα”. Όταν η συζήτηση ήρθε στο βιβλίο “Ο Στόουνερ” του Τζον Ουίλιαμς (Εκδόσεις Gutenberg) και αναγκάστηκα να ομολογήσω ότι δεν το έχω διαβάσει, άκουσα τα σκολιανά μου.
Προσωπική άποψη: Χρήστος Αζαριάδης
Μα πώς γίνεται εσύ που λατρεύεις τον Στάινμπεκ και τον Τόμας Μαν, να μην έχεις διαβάσει τον Στόουνερ;, με ρώτησαν, ε, δεν έτυχε, απάντησα και μπήκα στο πρώτο βιβλιοπωλείο που βρήκα μπροστά μου και βγήκα από αυτό με το βλέμμα του θριαμβευτή.
Δύο πράγματα οφείλει να γνωρίζει κάποιος για το “Στόουνερ”. Πρώτον, ότι ανήκει (και δίκαια) στα λεγόμενα αριστουργήματα της παγκόσμιας κλασικής λογοτεχνίας, και δεύτερον, ότι δυστυχώς, όπως και όλα τα όμορφα πράγματα σε αυτή τη ζωή, κάποια στιγμή τελειώνει.
Το βιβλίο μας μιλά για την ζωή του Γουίλιαμ Στόουνερ, ενός γιου αγροτών στην κρίσιμη περίοδο των αρχών του εικοστού αιώνα. Όταν αυτός ενηλικιώνεται, ο πατέρας του προτείνει να εγγραφεί στο τμήμα Γεωπονικής του τοπικού Πανεπιστημίου. Ένα χρόνο αργότερα αποφασίζει να αφήσει την αρχική του επιλογή και να ακολουθήσει τον κλάδο της λογοτεχνίας. Θα αποκτήσει όλα τα διπλώματα και θα καταλήξει να διδάσκει στο ίδιο Πανεπιστήμιο που είχε πρωτοξεκινήσει, ως απλός φοιτητής. Ταυτόχρονα, παρακολουθούμε την ζωή του έξω από αυτό, τον έρωτά του για μία γυναίκα που έγινε μεν δική του, αλλά στην ουσία εγκλωβίστηκε σε έναν γάμο που θύμιζε μαρτύριο.
Έτσι, λοιπόν, ο Γουίλιαμ Στόουνερ απομακρύνεται από την καλλιέργεια της γης και κινείται προς τα χωράφια του Σαίξπηρ, της αρχαίας ελληνικής και λατινικής λογοτεχνίας. Ωριμάζει σε ένα δύσκολο περιβάλλον, όπου η διδασκαλία χάνει όλο και περισσότερο το πραγματικό της νόημα. Μία πορεία ανταγωνισμού στην εργασιακή καθημερινότητα, μία σχέση (μονόπλευρου) μίσους στο σπίτι και οι φιλίες αποκλειστικά επιφανειακές. Κι όμως, ο πρωταγωνιστής μας συνεχίζει να πιστεύει στο όνειρο, στην ελπίδα, στο πάθος.
“Αν τύχει και κάποιος φοιτητής συναντήσει το όνομα Γουίλιαμ Στόουνερ, ενδέχεται να αναρωτηθεί γενικά και αόριστα ποιος να ήταν αυτός· η περιέργειά του πάντως σπάνια θα ξεπεράσει το επίπεδο της απλής ερώτησης. Οι συνάδελφοι του Στόουνερ, οι οποίοι δεν του είχαν ιδιαίτερη εκτίμηση όσο ζούσε, τώρα πια τον αναφέρουν σπανίως· στους μεγαλύτερους το όνομά του λειτουργεί ως υπενθύμιση του αναπόφευκτου για όλους τέλους, για τους νεότερους είναι απλώς ένας ήχος που δεν ανακαλεί τίποτε από το παρελθόν ούτε τους θυμίζει κάποιον που είχε σχέση με τους ίδιους ή με τη σταδιοδρομία τους”.
Απ’ ό, τι εύκολα γίνεται αντιληπτό, πρόκειται για ένα βιβλίο για την πικράδα της ζωής. Χωρίς συγκλονιστικές εξελίξεις, χωρίς ανατροπές, χωρίς όπλα ή αίμα, αυτό το βιβλίο είναι το αποτέλεσμα όταν ένας σπουδαίος, πραγματικά σπουδαίος συγγραφέας, παίρνει την τραγικότητα της αληθινής ζωής και την μετατρέπει σε τέχνη. Και η ικανότητα του Ουίλιαμς στον γραπτό λόγο είναι τόσο σπάνια, τόσο απαράμιλλη που ο αναγνώστης απομυζεί την κάθε σελίδα σχεδόν χωρίς ανάσα. Είναι σχεδόν σαδιστικό το μέγεθος της ικανοποίησης του αναγνώστη που διαβάζει ένα τόσο καλογραμμένο βιβλίο για έναν τόσο τραγικό χαρακτήρα. Η μόνη ανακούφιση έρχεται, λόγω της γραφής του Ουίλιαμς. Μίας γραφής τόσο διαυγούς, που θα έπρεπε να διδάσκεται σε σχολεία.
Η έκδοση του οίκου Gutenberg είναι υποδειγματική. Περιέχει την εξαιρετικά χρήσιμη Εισαγωγή του Τζον Μακ Γκάερν και το Επίμετρο του Άρη Μπερλή, που δίνουν μία περαιτέρω ματιά, μία σπουδή στο συγκλονιστικό αυτό έργο. Η μετάφραση της Αθηνάς Δημητριάδου καταφέρνει στο έπακρο να μεταφέρει την τραγικότητα, την ατμόσφαιρα και το γίγνεσθαι ενός περασμένου αιώνα και αποτελεί ένα ακόμη θετικό στοιχείο μίας ιδιαίτερα επιμελημένης έκδοσης.
Το “Στόουνερ” ανήκει στην περίφημη σειρά κλασικών αριστουργημάτων “Aldina” του εκδοτικού οίκου Gutenberg. Στην ίδια σειρά υπάρχουν βιβλία-σταθμοί της κλασικής λογοτεχνίας από τους Έντγκαρ Άλλαν Πόου, Βιρτζίνια Γουλφ, Ονορέ ντε Μπαλζάκ, κ.ά.
Περίληψη: Το μυθιστόρημα περιγράφει τη ζωή και τη σταδιοδρομία του Στόουνερ, ενός βοηθού καθηγητή της Αγγλικής Φιλολογίας: τη διδασκαλία του, τις σχέσεις του στο Πανεπιστήμιο, τις φιλίες του, την αποτυχία του γάμου του αλλά και τον έρωτά του για μια νεαρή καθηγήτρια, σχέση που θα εμπλακεί αναπόφευκτα στις αντιθέσεις και τους ανταγωνισμούς της πανεπιστημιακής ζωής. “Το σημαντικότερο στοιχείο του μυθιστορήματος, γράφει ο συγγραφέας, είναι η συνείδηση του έργου, του επαγγέλματος που έχει ο Στόουνερ… Η αγάπη για κάτι είναι αυτό που μετράει”.
Στοιχεία βιβλίου
Τίτλος: Ο Στόουνερ (Stoner)
Συγγραφέας: John Williams
Εκδόσεις: Gutenberg
Σειρά: Aldina
ISBN: 978-960-01-1849-0
Σελίδες: 409
Ημερομηνία έκδοσης: 1/3/2017
Υποστηρίξτε το blog μας με μία δωρεά, πατώντας εδώ
