Στη σημερινή συνέντευξη στους Θεματοφύλακες Λόγω Τεχνών, ο συγγραφέας Γιώργος Πολυμενάκος μας μιλά με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου του «Σκοτεινό φως» από τις Εκδόσεις Γραφή.
Συνέντευξη
Ρωτάει η Αγγελίνα Παπαθανασίου
Το ΣΚΟΤΕΙΝΟ ΦΩΣ βρίσκεται ήδη στα ράφια των βιβλιοπωλείων από τα μέσα Μαΐου. Αφού σας ευχηθώ ένα καλό αναγνωστικό ταξίδι, το πρώτο πράγμα που μου έρχεται αυθόρμητα να σας ρωτήσω είναι:
Εν αρχή ην το Φως, τελικά; Ή το Σκοτάδι, αφού μέσα από αυτό γεννιέται το Φως; Ή κάτι άλλο;
Γ.Π.: Ίσως δεν έχει πολλή σημασία τι ήταν πρώτο κοσμολογικά (η τελευταία επικρατούσα άποψη λέει ότι ήταν το σκότος). Εκείνο που έχει σημασία είναι ποιο από τα δύο θα επικρατήσει στις ζωές μας και στην κοινωνία.
Φίδι που δαγκώνει την ουρά του. Ουροβόρος όφις, σύμβολο της αέναης επιστροφής. Υπάρχει και η καλή όψη του φιδιού, και ποια είναι αυτή;
Γ.Π.: Οι νεοταξίτες που περιγράφω στο βιβλίο μου έχουν ως σύμβολο τον Ουροφόρο Όφι ακριβώς για να υπονοήσουν ότι η ιδεολογία τους δεν θα νικηθεί ποτέ. Θα επιστρέφει όσες φορές κι αν χρειαστεί, μέχρι να υπερισχύσει. Υπ’ αυτή την έννοια, το δικό τους φίδι δεν έχει καμία «καλή όψη», γιατί συμβολίζει τον τελικό θρίαμβο του απολυταρχισμού και τη συντριβή των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.
Παρελθόν. Πόσο το παρελθόν τελικά μπορεί να μας διδάξει; Πού ακριβώς κρύβεται η αδυναμία του ανθρώπου να διδάσκεται από τα λάθη του παρελθόντος ενώ γνωρίζει καλά ότι η ιστορία είναι ίδια και απλώς επαναλαμβάνεται;
Γ.Π.: Ακόμα και η ατομική μνήμη είναι αδύναμη, οι αναμνήσεις μας ξεθωριάζουν και αλλοιώνονται μέσα στον χρόνο, πόσο μάλλον η συλλογική. Εξ ου και υπάρχουν λανθασμένες επιλογές μέσα στην κοινωνία, και στην Ιστορία, που επαναλαμβάνονται.
Μέλλον. Αυτές οι περίφημες διακλαδώσεις του παρόντος στις οποίες αναφέρεστε στο βιβλίο σας, οι αποφάσεις των ηρώων σας οι οποίες καθορίζουν το μέλλον τους, πώς διακρίνονται τα όρια της σωστής από μία λάθος απόφαση, μέσα σε μια στιγμή;
Γ.Π.: Δεν μπορεί να υπάρξει, δυστυχώς, σαφής διάκριση αυτών των ορίων τη στιγμή που λαμβάνουμε κάποια απόφαση. Τις περισσότερες φορές ενεργούμε «εν θερμώ». Η μόνη ελπίδα που έχουμε ότι ίσως παίρνουμε τη σωστή απόφαση για το μέλλον, είναι η συσσωρευμένη εμπειρία μας που μπορεί να λειτουργήσει την κρίσιμη στιγμή ως πυξίδα κατεύθυνσης στην πορεία μας προς ένα αύριο που είναι εξ ορισμού αβέβαιο.
Οι πιο μεγάλες συμφορές τελικά έρχονται ξαφνικά; (Αναφέρομαι στον στίχο σας από τον Μαγικό Καθρέφτη.) Και πόσο σημαντικό είναι να μας βρίσκουν Πάνοπλους; (Δανείζομαι επίσης τον τίτλο από το ομώνυμο τραγούδι σας.)
Γ.Π.: Οι μεγάλες συμφορές σε ατομικό επίπεδο, το γνωρίζουμε όλοι μας αυτό, έρχονται πάντοτε ξαφνικά. Το ίδιο ισχύει και για τις συμφορές σε συλλογικό επίπεδο. Απέναντι σ’ αυτές τις τελευταίες δεν μπορούμε ποτέ, δυστυχώς, να είμαστε «πάνοπλοι». Αλλά μπορούμε ίσως να ακολουθήσουμε τη συμβουλή που δίνει μία από τις ηρωίδες του βιβλίου μου:
«Πρέπει να επιλέγεις με ποιους νόμους θα συμμορφώνεσαι. Ποτέ με αυτούς που σε αφήνουν ανυπεράσπιστο».
Κατά πόσο η καταγωγή, αλλά και ο σημερινός τόπος κατοικίας σας, επηρεάζει τη συγγραφή σας; Κατ’ αρχάς, ο φάρος του Γυθείου. Κατόπιν, η κατοικία σας στο Πέραμα, απέναντι από τον Φάρο της Ψυττάλειας. Σε ποιον βαθμό οι φάροι αυτοί επηρέασαν τη συγγραφή της Τριλογίας σας;
Γ.Π.: Στα δύο πρώτα βιβλία (το τρίτο το γράφω ακόμη) είναι φανερό ότι και οι δύο αυτοί φάροι με έχουν επηρεάσει πολύ. Όχι μόνο ως εικόνες που έχουν σημαδέψει την παιδική και την εφηβική μου ηλικία, αλλά και με το υψηλό συμβολικό τους φορτίο: αν οι φάροι σβήσουν, τότε δεν θα μείνει τίποτε να μας καθοδηγεί στην πορεία μας μέσα στη νύχτα της ζωής.
Ενίοτε παρατηρείται οι συγγραφείς να δικαιολογούν τις εγκληματικές πράξεις των χαρακτήρων τους. Να βρίσκουν ελαφρυντικά. Εντόπισα ένα τέτοιο ελαφρυντικό σε έναν από τους χαρακτήρες του βιβλίου σας, στον Κάστορα, λόγω μιας τραυματικής εμπειρίας στην παιδική του ηλικία. Τελικά, πίσω από κάθε αποτρόπαια πράξη ενός ανθρώπου κρύβεται ένα πρώην αθώο παιδί; Κατά πόσον αυτό δικαιολογεί τις μελλοντικές του πράξεις;
Γ.Π.: Μια τραυματική παιδική ηλικία δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι θα προκύψει ένας εγκληματίας ενήλικας. Αλίμονο, αν ίσχυε κάτι τέτοιο. Αλλά και μια όμορφη παιδική ηλικία δεν σημαίνει, πάλι κατ’ ανάγκη, ότι θα προκύψει ένας «αγγελικός» ενήλικος χαρακτήρας. Δυστυχώς η ζωή, και οι πορεία των ανθρώπων μέσα στη ζωή, δεν μπορούν να προβλεφθούν. Δεν ισχύει εδώ η σχέση αιτίου/αιτιατού, γιατί οι παράμετροι είναι τόσο πολλές, που καθιστούν το «σύστημα» άνθρωπος χαοτικό.
Ποια είναι τα επόμενα καλλιτεχνικά σας σχέδια; Kλείνοντας, θέλω την ώρα που θα διαβάσετε αυτή την ερώτηση να μεταφερθείτε ως παντοδύναμος αφηγητής στη χώρα του Σκοτεινού Φωτός, επάνω στον Φάρο, και να μου πείτε ποιον και τι βλέπετε -αυτήν τη στιγμή- από εκεί πάνω.
Γ.Π.: Μα φυσικά η ολοκλήρωση της «Τριλογίας των Φάρων» με το τρίτο και τελευταίο βιβλίο της σειράς.
Θα παραφράσω ένα απόσπασμα από το βιβλίο μου:
Βλέπω τη λάμψη και ακούω τη μακρινή βροντή ενός κεραυνού, στη μέση μιας ανέφελης καλοκαιρινής μέρας, που αναγγέλλει ότι η καταιγίδα που λυσσομανάει κάπου μακριά πλησιάζει επικίνδυνα.
Σας ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σας. Καλή δημιουργική συνέχεια.
Επιμέλεια κειμένου: Ζωή Τσούρα
Επεξεργασία κεντρικής φωτογραφίας: Νεκταρία Βαρσαμή-Πουλτσίδη
Υποστηρίξτε το blog μας με μία δωρεά, πατώντας εδώ
