Όσοι αγαπιούνται
Προσωπική άποψη: Παναγιώτα Γκουτζουρέλα
Ένα παραμύθι σε πραγματικές διαστάσεις. Μια ιστορία ζωής που αφηγείται η Θέμις, η ηρωίδα του νέου βιβλίου της Βικτόρια Χίσλοπ, με φόντο τη νεότερη ελληνική ιστορία. Ένα κορίτσι σαν όλα τα άλλα της εποχής της, μια γυναίκα συνηθισμένη για τους άλλους, κρατάει στη φαρέτρα της καρδιάς της τις μνήμες μιας συγκλονιστικής ζωής. Από τη δεκαετία του ’30 μέχρι και σήμερα, εκτυλίσσεται ένα νοσταλγικό ταξίδι… Ηλικιωμένη πλέον, η Θέμιδα ξετυλίγει το κουβάρι της ζωής στα εγγόνια της, αποκαλύπτοντας τον πραγματικό της εαυτό.
Θυμάται μικρό κορίτσι τον εαυτό της. Το μικρότερο παιδί ανάμεσα στα τέσσερα της οικογένειας. Ένας πατέρας απών και μια μητέρα που κατέληξε σε ψυχιατρική κλινική. Ευτυχώς υπήρχε η γιαγιά. Αυτή έγινε μάνα και πατέρας για τα τέσσερα αδέλφια. Στριμωγμένοι όλοι στο μικρό διαμέρισμα σε μια γειτονιά της Αθήνας, μεγαλώνουν με τη φροντίδα της ηλικιωμένης γυναίκας. Δυνατοί χαρακτήρες τα μεγαλύτερα αδέλφια της Θέμιδας. Χωρισμένα από μικρή ηλικία σε δυο στρατόπεδα για το τι είναι σωστό και λάθος και αργότερα για τα πολιτικά φρονήματα. Οι ενδοοικογενειακές συγκρούσεις καθημερινές, με τους δύο μεγαλύτερους να προσπαθούν να επιβάλουν την άποψή τους στον μικρότερο Πάνο και τη Θέμιδα.
Σε μια Ελλάδα που προσπαθεί να αφομοιώσει στους κόλπους της τους πρόσφυγες της Μικρασιατικής καταστροφής, η Θέμις γνωρίζει την προσφυγοπούλα Φωτεινή. Ανοίγουν οι ορίζοντες της Θέμιδας, βλέπει τον κόσμο αλλιώς. Βλέπει τον ανθρώπινο πόνο και την αδικία, τον κατατρεγμό των ανθρώπων που εκδιώχθηκαν από τον τόπο τους και προσπαθούν να μαζέψουν τα συντρίμμια της ζωής τους. Η γνωριμία αυτή θα αποτελέσει ορόσημο στις μετέπειτα επιλογές της Θέμιδας.
Η χώρα ταλανίζεται από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι πολιτικές αντιπαραθέσεις συνεχίζονται στην οικογένεια Κοράλη, με τα δύο μεγαλύτερα αδέλφια να υποστηρίζουν, στην αρχή, την κυβέρνηση του Μεταξά και, στη συνέχεια, να εναποθέτουν τις ελπίδες τους πως ο Χίτλερ θα αναβιώσει την Ελλάδα. Η Θέμις είναι πλέον αρκετά μεγάλη και επιλέγει πλευρά: αυτή των αδύναμων. Μπαίνει στην Αντίσταση.
Η γερμανική κατοχή είναι ένας αγώνας επιβίωσης για την οικογένεια Κοράλη. Και όταν αυτή τελειώνει, ο Εμφύλιος πόλεμος τούς διχάζει. Η Θέμιδα ακολουθεί το παράδειγμα του αδελφού της Πάνου και εντάσσεται στο πλευρό των κομμουνιστών που θέλουν να καταρρίψουν την κυβέρνηση. Μια νέα ζωή ξεκινά για τη Θέμιδα. Ζωσμένη με τις ιδέες της και με το όπλο που της έδωσαν, πολεμάει για ένα καλύτερο μέλλον. Συναντά τον θάνατο και αναμετριέται μαζί του, συναντά τον έρωτα και, πάντα μάχιμη, αγωνίζεται για τα πιστεύω της.
Η Θέμις δεν ήξερε αν είχε νιώσει πιο ευτυχισμένη ποτέ στη ζωή της. Πολεμούσε με το μέρος της πλευράς που κέρδιζε, ο στρατός της ήταν στο αποκορύφωμα της ισχύος του και η ίδια ήταν ερωτευμένη.
Γι αυτά τα πιστεύω γίνονται όλα όσα γίνονται… Και η Θέμις αγωνίζεται να κρατήσει την καρδιά της καθαρή, τις ιδέες της άσπιλες και να επιβιώσει σε έναν κόσμο άδικο. Ελλάδα και Θέμις αγωνίζονται, οι ιστορίες τους παράλληλες και συγκεχυμένες. Η ιστορία της Ελλάδας αλλάζει αυτή της Θέμιδας και η Θέμιδα, με τη σειρά της, αλλάζει τον ρου της ελληνικής ιστορίας.
Όσοι αγαπιούνται. Πρόκειται λοιπόν για την ιστορία μιας κοπέλας που αγωνίστηκε με όσα μέσα διέθετε και υπερβαίνοντας εαυτόν, να πολεμήσει για τα ιδανικά της. Μέσα από τα μάτια της παρουσιάζεται η ιστορία της Ελλάδας όπως ακριβώς είναι: πολύπαθη, πληγωμένη, δυνατή. Ένας αγώνας για την κατάκτηση της ελευθερίας, σωματικής και ιδεολογικής. Μια φαινομενικά ατέρμονη προσπάθεια για το αυτονόητο, την αξιοσύνη του ανθρώπου. Η ζωή της Θέμιδας είναι γεμάτη από χαρές και από λύπες. Πάντα όμως, γνώμονάς της ήταν η ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
«Ίσως αυτό είναι η ενηλικίωση» είπε ο αδελφός της.
«Το να καταλαβαίνεις πως υπάρχουν πάντα κηλίδες δυστυχίας ακόμη και στην ευτυχία;»
Η Θέμις είναι μια ηρωίδα (ή μήπως αντιηρωίδα;) που διχάζει. Θαύμασα την αξιοπρέπειά της, τη δύναμη να αγαπάει και να συγχωρεί, την προσήλωσή της στον σκοπό που έταξε τον εαυτό της, την ανάγκη της να είναι μέρος όλων όσων συγκλόνισαν τη χώρα της. Με συγκίνησε βαθύτατα η ανάγκη της να προσφέρει τόσο στην Ελλάδα όσο και στον συνάνθρωπο, χωρίς να λαμβάνει υπόψιν προσωπικό συμφέρον. Ατρόμητη ψυχή, γενναία καρδιά και καθαρή συνείδηση, αυτά τη χαρακτηρίζουν. Η αυτοθυσία προσωποποιημένη. Έκλαψα πάμπολλες φορές, άλλοτε για όσα διαδραματίστηκαν στη μυθοπλαστική ζωή της Θέμιδος (συνειδητοποιώντας πως κάλλιστα θα μπορούσαν να είναι αλήθεια) και άλλοτε για την αλήθεια της διαπίστωσης πόσο πολύπαθη είναι η χώρα μας.
Η αφήγηση ρέει αβίαστα. Στην αρχή έχει αργούς ρυθμούς και σταδιακά κλιμακώνεται. Πλούσιο σε σκηνές, άψογα δομημένους χαρακτήρες, πλοκή που ξετυλίγεται μέσα από αληθινές και σοκαριστικές περιγραφές, είναι γεμάτη από στιγμές που κόβουν την ανάσα από τον ωμό ρεαλισμό. Έχει καταφέρει, η συγγραφέας, να περιγράψει με εξαιρετικό τρόπο τόσο το κλίμα της εκάστοτε εποχής όσο και τις ανθρώπινες σχέσεις. Το σκηνικό, οι ήρωες και η ατμόσφαιρα, συνάδουν απόλυτα με τις δεκαετίες που διαδραματίζεται το μυθιστόρημα. Γεμάτο από εικόνες, αρώματα, αισθήσεις, συναισθήματα. Άνετα θα μπορούσε να είναι κινηματογραφικό σενάριο.
Η πορεία της ιστορίας της Θέμιδας σε συγκερασμό με την ιστορία της Ελλάδας με δίχασε. (Φυσικά και γνωρίζω την ιστορία της Ελλάδας και, φυσικά, έχω άποψη ως προς τα πολιτικά τεκταινόμενα.) Δε μου ήταν κάτι άγνωστο ως προς τα ιστορικά γεγονότα που διαδραματίζονται στο βιβλίο. Όμως, πρώτη φορά βρέθηκα αντιμέτωπη να πρέπει να επιλέξω πλευρά, αναγκάστηκα να ταχθώ υπέρ και κατά ιστορικών γεγονότων, να πάρω θέση σε ιστορικές στιγμές που μέχρι τώρα απλά είχα διδαχθεί και είχα προσπεράσει ως ένα κομμάτι -συντελεσμένο και παρελθοντικό- της ιστορίας του τόπου μου.
Μην έχοντας διαβάσει άλλο βιβλίο της Βικτόρια Χίσλοπ, μπορώ να πω πως με κέρδισε απόλυτα ως αναγνώστρια. Το συνιστώ ανεπιφύλακτα. Λυπάμαι που τόσο καιρό δε διάβασα άλλα βιβλία της και, σίγουρα, ήρθε η στιγμή να το κάνω. Το Όσοι αγαπιούνται πρόκειται για μία σαγηνευτική ιστορία που εμπλέκει αριστοτεχνικά την αλήθεια με τη μυθοπλασία και δημιουργεί τον τέλειο καμβά για γνωρίσει κάποιος την Ελλάδα και την ιστορία της ”εκ των έσω”.
Έμπνευση για τη συγγραφή του αποτέλεσε ένας στίχος από το ποίημα του Γιάννη Ρίτσου, «Επιτάφιος»:
Πουλί μου, χίλιες δυο ζωές με σένανε με δένουν,
κι όσοι αγαπιούνται, και νεκροί, ποτέ τους δεν πεθαίνουν
Περίληψη: Στην κατοχική Ελλάδα, η δεκαπεντάχρονη Θέμις βλέπει την οικογένειά της να ταλανίζεται από βαθιές πολιτικές διαφορές. Και το χάσμα ανάμεσα σ’ αυτούς που αγαπά βαθαίνει, όσο η χώρα βυθίζεται στην ανέχεια. Καθώς η δυστυχία μεγαλώνει γύρω της, και φίλοι της χάνονται από τον μεγάλο λιμό, η Θέμις μπαίνει στην Αντίσταση.
Στον Εμφύλιο που ακολουθεί μετά την Απελευθέρωση, η Θέμις θα ενταχθεί στον Δημοκρατικό Στρατό, όπου θα βιώσει τον έρωτα, το μίσος και τον παραλογισμό του αδελφοκτόνου πολέμου. Ύστερα, θα έρθει η εξορία, στη Μακρόνησο και στο Τρίκερι. Μια άλλη κρατούμενη θα σταθεί στο πλευρό της στις κακουχίες, και οι ζωές τους θα δεθούν με τρόπο απρόβλεπτο. Ώσπου, κάποια στιγμή, η Θέμις θα πρέπει να διαλέξει ανάμεσα στα πιστεύω της και στη λαχτάρα της να ζήσει…
Χρόνια μετά, καθώς αναστοχάζεται το παρελθόν της, η Θέμις συνειδητοποιεί ότι το προσωπικό και το πολιτικό, η δική της περιπέτεια και η περιπέτεια της πατρίδας της είναι άρρηκτα δεμένα. Κι ότι μπορεί κάποιες πληγές να επουλώνονται, αλλά κάποιες άλλες γίνονται πιο βαθιές στο πέρασμα του χρόνου.
Στοιχεία βιβλίου
Τίτλος: Όσοι αγαπιούνται
Συγγραφέας: Victoria Hislop
Μετάφραση: Φωτεινή Πίπη
Εκδόσεις: Ψυχογιός
Σελίδες: 544
Έτος έκδοσης: 2019
ISBN: 978-618-01-3143-7
Επιμέλεια κειμένου: Ζωή Τσούρα
Υποστηρίξτε το blog μας με μία δωρεά, πατώντας εδώ
